شهرهای محله محور

در شرایط بحرانی همچون جنگ، حملات ترکیبی (Hybrid Warfare) یا اغتشاشات هدفمند، ساختار فضایی و اجتماعی شهرها نقشی اساسی در میزان تاب آوری و امنیت ایفا می کند. یکی از مدل های کارآمد در این زمینه، الگوی شهر محله محور است که مبتنی بر انسجام اجتماعی، شناخت متقابل ساکنان و وجود شبکه های ارتباطی مردمی در مقیاس خرد می باشد. در شهرهای محله _محور، روابط میان افراد محله معمولا پایدار، چهره به چهره و دارای سابقه تاریخی یا فرهنگی است. این شناخت متقابل، مهم ترین مولفه در خنثی سازی تهدیدات امنیتی داخلی به شمار می رود؛ چرا که در این فضاها، ورود افراد غریبه، تحرکات مشکوک و رفتارهای ناهنجار به سرعت شناسایی شده و از طریق هشدارهای مردمی و همیاری اجتماعی قابل مدیریت است. همین ویژگی، موجب کاهش چشمگیر دزدی، خرابکاری، نفوذ عناصر بیگانه و فعالیت های مشکوک مزدوران دشمن در ایام بحران می شود. افزون بر آن، در وضعیت هایی که زیرساخت های رسمی امنیتی یا امدادی دچار اختلال می شوند، این بافت های محلی منسجم می توانند به شبکه های خودیاری بدل شوند؛ شبکه هایی که از طریق هماهنگی مردمی، استفاده از مراکز محله ای (مانند #مساجد، حسینیه ها، مدارس و پایگاه های محلی) و اعتماد بین ساکنان، روند امدادرسانی، کنترل محیط و مدیریت منابع را به شکلی بومی و سریع اجرا می کنند. در مقابله با جنگ های شهری و تهدیدات ترکیبی، شهرهای با ساختار محله محور، به دلیل نفوذ کم دشمن در لایه های اجتماعی، حضور فعال مردم در مراقبت از محیط زیست انسانی خود و کنترل طبیعی مرزهای اجتماعی محله ها، بسیار کارآمدتر از کلان شهرهای متمرکز و بی هویت عمل می کنند. بنابراین، بازطراحی ساختارهای شهری مبتنی بر مدل محله محور، نه تنها گامی در جهت عدالت فضایی و کیفیت زندگی است، بلکه پیش نیازی حیاتی برای دفاع شهری، تاب آوری ملی و کاهش آسیب های امنیتی در مواجهه با تهدیدات آینده محسوب می شود. (منبع: ستاد راهبری معماری و شهرسازی اسلامی)