شخصیت

[غلامحسین ابراهیمی دینانی]

ابن سبعین در باب ایساغوجی علاوه بر اصطلاحات پنج گانه که کلیات خمس را تشکیل می دهند اصطلاح دیگری را نیز افزوده و از اصطلاحات شش گانه سخن به میان آورده است *و از الفاظ شش گانه سخن گفته که به ترتیب عبارت اند از جنس، نوع، فصل، عرض خاص، عرض عام، و بالاخره شخص. او در یکی از جمله های خود نسبت به معنی شخص می گوید: «... و هو العالی الذی یحوی المعانی - بد العارف ؛ ص63» یعنی شخص بالایی است که همه معانی را در بر دارد. شخص انسان امر عالی است که همه ی اجزای خود را در بر دارد. هر یک از مجموعه ی عوارض و مقولاتی که موجب تشخص یک موجود می گردد به حکم مقوله بودن کلی است و ما می دانیم که انضمام یک کلی دیگر اگر به هزار کلی بالغ گردد هرگز نمی تواند موجب تشخص شود. حکما در مقام پاسخ به این اشکال گفته اند آنچه ما به عنوان عوارض مشخصه از آن ها سخن می گوییم در واقع امارات تشخص شناخته می شوند. معنی این سخن آن است که مشخص واقعی جز وجود چیز دیگری نیست ولی این مساله نیز مسلم است که آنچه با وجود در این جهان تشخص پیدا می کند پیوسته با یک سلسله از عوارض مقرون است. (1)

***

[یزدانپناه عسکری]

منظور نفس مدرک و من مدرک است. تا زمانی که یک موجود حیات دارد بلا استثنا من خواهد داشت. تا زمانی که حیات داریم یا ادراک کننده هستیم «وجود» خواهیم داشت که جهت سهولت به آن از عنوان «من» استفاده می کنیم. تا زمانی که «من» آدمی به بی کرانگی متصل و آگاهی و حیات دارد عوارض و دغدغه های روزمره اهمیتی ندارد. افرادی که با دسته بندی من آشنایی ندارند ممکن است دچار سوء تفاهم شده و «من» را به عنوان اهمیت و شرافت و کرامت و عزت و شخصیت انسان اجتماعی لحاظ کنند.

________________

1 - دفتر عقل و آیت عشق، جلد سوم، غلامحسین ابراهیمی دینانی، تهران: انتشارات طرح نو چاپ دوم 1389 صفحه 330 تا 327

* – « ... و الالفاظ السته هی: الجنس، و النوع، و الفصل، و الخاصه، و العرض، و الشخص. و هذه الالفاظ السته لم یوجد فیها لارسططالیس کتاب موضوع یخصها، غیر انها فی کلامه مبدده. و لما کانت بمنزله الموضوع و الهیولی لعلم المنطق ترک ذکرها لغلبه البیان و کونها مقوله لصناعه البرهان و عنصرا لها. و الذی جعل فیها تالیفا هو فرفوریوس الحکیم» (عبد الحق بن ابراهیم بن محمد «ابن سبعین»، بد العارف، دار الاندلس - بیروت، چاپ: اول، 1987 م. ص 55)