تعامل ادیان، عرفان و علوم فقهی

ادیان، عرفان و فقه به عنوان سه حوزه مهم در مطالعات دینی، همواره در تعامل با یکدیگر بوده اند. فقه به عنوان شاخه ای از علوم دینی، به تنظیم احکام عملی می پردازد، در حالی که عرفان بر سیر و سلوک معنوی و ارتباط مستقیم با خدا تاکید دارد.

در اسلام، این دو گاه همسو و گاه در تقابل بوده اند؛ برای نمونه، امام محمد غزالی با تلفیق فقه و عرفان، مسیر جدیدی در الهیات اسلامی گشود (Nasr, 2007).

در مسیحیت نیز رابطه بین عرفان (عرفان مسیحی) و الهیات مطرح است. افرادی مانند مایستر اکهارت بر تجربه باطنی تاکید کردند، در حالی که کلیسا، گاه این دیدگاه ها را با احتیاط می پذیرفت. در یهودیت، عرفان قبالایی با فقه خاخامی تعامل پیچیده ای دارد.

امروزه، مطالعات تطبیقی نشان می دهد که عرفان می تواند به عنوان پلی بین ادیان عمل کند، در حالی که فقه نقش تنظیم گر روابط اجتماعی را ایفا می کند (Chittick, 2005).

پژوهش های جدید نیز بر ضرورت گفتگوی بین این سه حوزه برای درک عمیق تر دین تاکید دارند (Rahman, 2000).

منابع:

1. Chittick, W. (2005). The Sufi Path of Knowledge. SUNY Press.

2. Nasr, S. H. (2007). The Garden of Truth. HarperOne.

3. Rahman, F. (2000). Revival and Reform in Islam. Oneworld.