پیامدهای حسابرسی عملکرد مدیریت مبتنی بر رویکرد شبکه کنشگران

پیامدهای حسابرسی عملکرد مدیریت مبتنی بر رویکرد شبکه کنشگران

امیر شرمسار حسنعلی ده

دانشجوی دکتری حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد امارات

· A.Sharmsar@iau.ac.ae

چکیده

در سال های اخیر، بهره گیری از رویکردهای کیفی در تبیین مسائل حسابداری مدیریت، به ویژه با تمرکز بر نقش کنشگران انسانی و غیرانسانی، رشد چشمگیری داشته است. این پژوهش با رویکرد نظریه داده بنیاد (Grounded Theory)، به بررسی پیامدهای حسابرسی عملکرد مدیریت در چارچوب نظریه شبکه کنشگران می پردازد. یافته های اولیه حاکی از آن است که تعاملات میان کنشگران مختلف، به ویژه در بستر سازمان های دولتی و خصوصی، می تواند بر تدوین استراتژی، بهینه سازی تصمیم گیری و ارتقاء پاسخگویی تاثیرگذار باشد. نتایج این مطالعه می تواند راهگشای سیاست گذاران، حسابرسان و مدیران در جهت طراحی نظام های کنترلی اثربخش باشد.

کلیدواژه ها

حسابرسی عملکرد مدیریت، نظریه شبکه کنشگران، نظریه داده بنیاد، پاسخگویی، تدوین استراتژی

Abstract

In recent years, the use of qualitative approaches in explaining management accounting issues—especially focusing on the role of human and non-human actors—has grown significantly. This study, using the Grounded Theory methodology, investigates the consequences of management performance auditing within the framework of Actor-Network Theory (ANT). Initial findings indicate that interactions among various actors, particularly in public and private organizational settings, can influence strategy development, decision optimization, and accountability enhancement. The results of this study may provide valuable insights for policymakers, auditors, and managers in designing effective control systems.

مقدمه

حسابرسی عملکرد مدیریت، به عنوان یکی از ابزارهای نوین نظارتی و ارتقایی، هم اکنون به طور گسترده در محیط های دولتی و غیردولتی به کار گرفته می شود. در این میان، نظریه شبکه کنشگران (ANT) بستری نظری فراهم می آورد که در آن، نقش کنشگران انسانی (مانند مدیران، حسابرسان، قانون گذاران) و غیرانسانی (مانند نرم افزارها، اسناد، سیستم ها) به صورت شبکه ای در تحلیل مسائل مورد توجه قرار می گیرد.

مبانی نظری و پیشینه پژوهش

نظریه شبکه کنشگران بر تعامل پویا و تاثیرگذار میان کنشگران تاکید دارد. در این راستا، تحقیقات پیشین نشان داده اند که سیستم های اطلاعاتی، فرآیندهای حسابرسی و ساختارهای تصمیم گیری، همگی محصول کنش ها و واکنش های متقابل این بازیگران هستند. با توجه به خلا پژوهشی در شناخت دقیق پیامدهای حاصل از چنین کنش هایی در حسابرسی عملکرد، پژوهش حاضر به دنبال تبیین این پیامدهاست .

روش شناسی پژوهش

این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی و با بهره گیری از نظریه داده بنیاد انجام شده است. مراحل کدگذاری باز، محوری و انتخابی به منظور استخراج مفاهیم و مقولات از داده های گردآوری شده (مصاحبه ها، اسناد، مشاهدات) به کار گرفته شده است. در مدل پارادایمی حاصل، راهبردهای کنش و پیامدهای آن به عنوان مولفه های کلیدی شناسایی شدند.

یافته ها

پیامدهای کلیدی شناسایی شده در این پژوهش عبارتند از :
تقویت نقش کنشگران در بهبود کارکردهای حسابداری مدیریت
افزایش مداخله موثر کنشگران در تصمیم های استراتژیک
تاثیر بلندمدت در تحول نظام های حسابداری

ایجاد واقعیت های پایداریافته(جعبه سیاه) ناشی از تعامل کنشگران
افزایش پاسخگویی سازمانی و جلوگیری از اتلاف منابع
پشتیبانی از فرایندهای سرمایه گذاری و تصمیم سازی
بهبود تدوین استراتژی از طریق تحلیل شبکه های کنشگران

بحث و نتیجه گیری

مطالعه حاضر نشان می دهد که مدل های نوین حسابرسی عملکرد، چنانچه بر پایه رویکردهای نظری شبکه ای طراحی شوند، می توانند با شناسایی کنشگران کلیدی و تعاملات آن ها، اثرات مثبتی بر بهبود عملکرد، پاسخگویی و تدوین استراتژی داشته باشند. با توجه به ماهیت پویا و زمینه محور حسابرسی عملکرد، توصیه می شود در طراحی چارچوب های اجرایی، نگاه سیستماتیک و شبکه محور مدنظر قرار گیرد.

منابع

1. رهنمای رودپشتی، فریدون و رستمی مازویی، نعمت (1397). مبانی نظری حسابداری مدیریت پیشرفته با رویکرد تلفیقی مدیریت و حسابداری، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
2. رستمی مازویی، نعمت (1399). تحلیل مفهومی حسابرسی عملکرد در بخش عمومی: نگاهی از منظر نظریه نهادگرایی و شبکه کنشگران، فصلنامه حسابداری دولتی، دوره 8، شماره 2.
3. رهنمای رودپشتی، فریدون و همکاران (1400). رهیافت های نوین در تئوری های حسابداری مدیریت، تهران: انتشارات نگاه دانش.
4. Latour, B. (2005). Reassembling the Social: An Introduction to
5. Power, M. (1997). The Audit Society: Rituals of Verification. Oxford
6. Strauss, A., & Corbin, J. (1998). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory. Sage Publications.
7. Hopper, T., & Macintosh, N. (1993). Management accounting and