اندیشه و ادراک

[غلامحسین ابراهیمی دینانی]

به عقیده ی عطار در راه سلوک، آنچه در واقع کار شناخته می شود و می تواند منشا اثر باشد فکر است زیرا فکر ، ساکن نیست و هر گونه درنگ و توقف را جایز نمی شمارد. کار و کوشش فکر در جهت این است که تن را به جان تبدیل کند. وقتی عطار از فکر سخن می گوید و او را سالک راه می شناسد به گونه ای از فکر اشاره می کند که منشا آن قلب است و از ذکر سرچشمه می گیرد. در نظر او فکری که از وهم و عقل بیرونی ناشی می شود با جهان غیب فاصله پیدا می کند و از راه حقیقت دور می گردد. نکته ی جالب توجه این است که عطار می گوید اگر فکر، منشا قلبی نداشته باشد به نقل مربوط می شود و نقل از اعتبار و استحکام لازم برخوردار نیست. سخن او در این باب چنین است (1) :

راه رو را سالک ره، فکر اوست - فکرتی کان مستفاد از ذکر اوست

ذکر باید گفت تا فکر آورد - صد هزاران معنی بکر آورد

فکرتی کز وهم عقل آید پدید - آن نه غیب است آن ز نقل آید پدید *

***

[یزدانپناه عسکری]

اندیشه، اندیشه است و ادراک، ادراک کسی که آگاه است در واقع در حال ادراک است و یک جزء از تمامیت فرد آگاه، تفکر می باشد. اگر زمان را از فکر بگیریم از کار می افتد.

________________

1 - دفتر عقل و آیت عشق، جلد سوم، غلامحسین ابراهیمی دینانی، تهران: انتشارات طرح نو چاپ دوم 1389 صفحه 143

* - فریدالدین عطار نیشابوری، مصیبت نامه، کتابخانه مرکزی - تهران، 1354 ه.ق. صفحه 53