ضمانت و ارکان ضمانت نامه

ضمانت، یکی از عقود پیش بینی شده در قانون مدنی است که به موجب آن، شخصی تحت عنوان ضامن، پرداخت مالی که بر عهده دیگری است، بر عهده می گیرد و ضامن، مضمون له (طلبکار) و مضمون عنه (بدهکار) از ارکان این عقد هستند. چنانچه عقد ضمانت، به موجب سند عادی یا رسمی، مکتوب گردد، به آن، ضمانت نامه می گویند و اطلاعات ضامن، مضمون له و مضمون عنه، همچنین، موضوع و شرح موضوع، از ارکان آن، هستند.

برای مشاوره ضمانت و ارکان آن

طلب در فارسی، به معنای خواست است و در حقوق و عرف، یعنی اینکه پولی به عنوان قرض، به کسی داده باشند که در چنین شرایطی، یک نفر طلبکار و یک نفر بدهکار است. بدهکار باید، در مهلتی که متعهد شده است، پول طلب را به طلبکار بدهد. اما، گاهی پیش می آید که بدهکار، از پرداخت طلب خود امتناع می کند و طلبکار را با مشکلاتی رو به رو می نماید و این امر، یعنی عدم بازپرداخت قرض، یکی از نگرانی های همیشگی طلبکاران است.

قانون گذار، برای رفع این نگرانی، نهاد حقوقی ضمانت را پیش بینی کرده و بدین ترتیب، طلبکاران می توانند، از بازگشت پول خود، تا حد زیادی، اطمینان خاطر داشته باشند و اهرم فشاری برای تادیه به موقع بدهی بدهکار، در دستشان باشد. اما، استفاده از این نهاد حقوقی، مستلزم رعایت قواعد و قوانین آن و انعقاد عقد ضمانت است.

از این رو، در مقاله حاضر، قصد داریم در خصوص چیستی و مفهوم ضمانت، صحبت کرده و بگوییم که ارکان ضمان و ضمانت نامه چیست. علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این موضوع می توانند، در ادامه مقاله، همراه ما باشند.

ضمانت چیست ؟

برای پاسخ به این پرسش که ضمانت چیست و ارکان آن، چه می باشد؟ باید به قانون مدنی، مراجعه کرد. "ضمانت" که در اصطلاح حقوقی، به آن عقد ضمان گفته می شود، در ماده 684 قانون مدنی تعریف شده است. این ماده، در خصوص عقد ضمان، مقرر می دارد:

"عقد ضمان، عبارت است از اینکه شخصی، مالی را که بر ذمه دیگری است، به عهده بگیرد. متعهد را ضامن، طرف دیگر را مضمون له و شخص ثالث را مضمون عنه یا مدیون اصلی می گویند." با توجه به این تعریف، در پاسخ به این پرسش که مقصود از ضمانت چیست؟ می توان گفت؛

ضمانت، یکی از عقود پیش بینی شده در قانون مدنی است که به موجب آن، یک نفر، پرداخت وجه یا مالی را که بر عهده دیگری است، بر عهده بگیرد و بدین ترتیب، مسئولیت پرداخت دین یا انجام تعهد، به طور کامل، از ذمه بدهکار اصلی، برداشته شده و به ذمه ضامن، منتقل خواهد شد و طلبکار، صرفا، حق مراجعه به ضامن را خواهد داشت. ضامن نیز، پس از پرداخت، تنها در صورتی می تواند به بدهکار اصلی، مراجعه کند که عقد ضمانت را با اذن او، منعقد کرده باشد یا بدهکار، مسئولیت پرداخت را پس از پرداخت دین، توسط ضامن، تعهد نموده باشد.

البته در عرف، ضمانت ضامن، اینگونه است که تضمین می دهد که در صورت استنکاف بدهکار از پرداخت بدهی یا برگرداندن مال، او مسئول پرداخت و بازگرداندن خواهد بود و طلبکار، می تواند، پس از مراجعه به بدهکار اصلی و استنکاف بدهکار از پرداخت، به او (ضامن)، رجوع کرده و طلب یا مال خود را از او، مطالبه نماید. شایان ذکر است، مستفاد از  ماده 267 قانون مدنی ، در صورتی که ضامن، شخصا و بدون اذن مدیون، در خارج از موعد، اقدام به پرداخت بدهی او کند، حق مراجعه به مدیون را نخواهد داشت.

عقد ضمانت، عمدتا به منظور ایجاد اطمینان خاطر طلبکار در عقد قرض، منعقد می گردد و هدف از آن این است که طلبکار، از اهرم فشاری برای بازگرداندن مال یا پولی که به دیگری قرض داده، برخوردار باشد و در صورت لزوم، بتواند از آن، استفاده کند. بنابراین در در واقع، عقد ضمانت، بین طلبکار و ضامن (شخص ثالثی غیر از بدهکار) بسته می شود، بر خلاف عقد قرض که بین طلبکار و بدهکار منعقد می گردد.

ارکان عقد ضمان

پس از توضیح درباره اینکه مقصود از عقد ضمانت چیست و بررسی آن، از منظر ماده 684 قانون مدنی، در این بخش از مقاله، قصد داریم تا در خصوص ارکان عقد ضمان، صحبت کنیم و بگوییم که ارکان عقد ضمان چه مواردی هستند. ارکان ضمانت، عبارتند از:

ضامن: اولین رکن از ارکان ضمانت، ضامن است و کسی است که پرداخت دین مدیون به طلبکار را در صورت استنکاف مدیون از پرداخت آن، می پذیرد. ضامن باید دارای اهلیت باشد، یعنی از نظر قانونی، از عقل و بلوغ و رشد، برخوردار بوده و سفیه نباشد.

مضمون له: رکن بعدی از ارکان ضمانت، مضمون له است. مضمون له، طرف مقابل ضامن، در عقد ضمانت می باشد؛ مضمون له در واقع، همان طلبکار است.

مضمون عنه: آخرین رکن از ارکان ضمانت، مضمون عنه است که همان مدیون اصلی می باشد و ضامن، به طرفیت از او، پرداخت دی