مهربانی با کودکان؛ با الگوگیری از رحمت الهی و سیره اهل بیت (ع)
دوستی و مهربانی با کودکان؛ با الگوگیری از رحمت الهی و سیره اهل بیت (علیهم السلام)
مقدمه
رحمت و مهربانی از برجسته ترین صفات الهی است که خداوند متعال آن را بر خود واجب کرده است: «... کتب علی نفسه الرحمه...» (سوره انعام، آیه ۱۲). این رحمت، پیش از غضب الهی جریان دارد و مبنای رفتار پروردگار با بندگانش است. امام جواد (علیه السلام) در تفسیر این آیه می فرمایند: «خداوند بر خود رحمت و مهربانی را فرض کرده است، و رحمتش بر خشمش پیشی گرفته... خداوند با بندگان خود به خشم آغاز نمی کند، پیش از آنکه او را به خشم آورند.» (الکافی، ج۸، ص۵۳ و تفسیر نورالثقلین؛ به نقل از تفسیر اهل بیت، ج۴، ص۳۴۰، ذیل آیه ۱۲ سوره انعام: https://alvahy.com).
آموزه های الهی و سیره پیامبر رحمت (ص) و اهل بیت (علیهم السلام) به ما می آموزد که مهربانی، به ویژه با کودکان، نه تنها یک فضیلت اخلاقی، بلکه راهی برای تقرب به خداوند است.
رحمت الهی؛ الگویی برای مهربانی با کودکان
خداوند متعال در قرآن کریم خود را با صفت «رحمن» و «رحیم» معرفی می کند. پیامبر اکرم (ص) نیز می فرمایند: «ان الله رحیم یحب الرحیم، یضع رحمته علی کل رحیم؛ خداوند مهربان است و مهربان را دوست دارد و مهر خود را برای هر مهرورزی نهاده است.» (کنزالعمال، حدیث ۱۰۳۸۱؛ به نقل از موسسه اهل البیت: https://ahlolbait.com).
اگر می خواهیم رنگ خدایی به خود بگیریم «صبغه الله» (آیه ۱۳۸، سوره بقره)، باید در صفات مشترک با خداوند، مانند مهربانی، از او الگو بگیریم. یکی از مهم ترین مصادیق این مهربانی، رفتار نیکو با کودکان است.
سیره پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) در مهربانی با کودکان
«رحمه للعالمین» از جمله والاترین لقب های پیامبر رحمت، حضرت محمد مصطفی(ص)، است که در قرآن کریم به آن اشاره شده است. خداوند متعال در آیه ۱۰۷ سوره انبیاء می فرماید:
«وما ارسلناک الا رحمه للعالمین»؛ (و تو را جز رحمتی برای جهانیان نفرستادیم.) (انبیاء، ۱۰۷، ترجمه استاد انصاریان؛ دانشنامه اسلامی: https://wiki.ahlolbait.com).
ایشان نه تنها هدایت گر بشریت، بلکه مظهر عینی رحمت الهی برای تمام آفرینش هستند. از این رو، پیروی از سیره آن حضرت به معنای گام نهادن در مسیر محبت، عدالت و مهربانی با همه موجودات است.
پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) و ائمه اطهار (علیهم السلام) بهترین الگوهای عملی در برخورد مهربانانه با کودکان بودند. برخی از جلوه های این سیره عبارتند از:
۱. محبت فیزیکی و نوازش کودکان
پیامبر (ص) همواره با کودکان با مهر و محبت رفتار می کردند. در روایات آمده است: «کان النبی صلی الله علیه و آله اذا اصبح مسح علی رووس ولده و ولد ولده»؛ پیامبر (صلی الله علیه و آله) هر روز صبح بر سر فرزندان و نوه هایشان دست [نوازش ]می کشیدند. (بحارالانوار، ج۱۰۱، ص۹۹، ح ۷۵؛ به نقل از کتابخانه احادیث شیعه: https://www.hadithlib.com).
۲. احترام به شخصیت کودک
امیرالمومنین علی (علیه السلام) می فرمایند: «ارحم من اهلک الصغیر و وقر منهم الکبیر؛ با کودکان خانواده ات مهربان باش و بزرگان خانواده ات را احترام گذار.» (الامالی للمفید، ج۱، ص۲۲۲؛ به نقل از موسسه اهل البیت: https://ahlolbait.com). این سخن نشان دهنده آن است که کودکان نیز دارای شخصیت مستقل هستند و باید با آنان با احترام و محبت رفتار کرد.
۳. مهربانی با کودکان، شرط پیروی از پیامبر (ص)
رسول خدا (ص) در حدیثی به انس بن مالک می فرمایند: «یا انس! ارحم الصغیر و وقر الکبیر تکن من رفقائی؛ ای انس! با کودکان مهربان باش و بزرگسالان را احترام گذار تا از رفیقان من باشی.» (کنزالعمال، حدیث ۶۰۵۵؛ به نقل از موسسه اهل البیت: https://ahlolbait.com). همچنین می فرمایند: «من لم یرحم صغیرنا و لم یعرف حق کبیرنا، فلیس منا؛ هر که به کودکان ما مهربانی نکند و حق بزرگان ما را نشناسد، از ما نیست.» (کنزالعمال، حدیث ۵۹۷۰؛ به نقل از موسسه اهل البیت: https://ahlolbait.com). این احادیث نشان می دهد که مهربانی با کودکان، بخشی از هویت یک مسلمان واقعی است.
آثار مهربانی با کودکان در جامعه
مهربانی با کودکان نه تنها باعث رشد عاطفی و روانی آنان می شود، بلکه جامعه را نیز به سمت صلاح و نیکی سوق می دهد.
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود:
و الذی نفسی بیده، لا تدخلون الجنه حتی تراحموا.
قالوا: یا رسول الله! کلنا رحیم.
قال: انه لیس برحمه احدکم خاصه، و لکن رحمه العامه رحمه العامه.
سوگند به آن که جانم در دست اوست، وارد بهشت نمی شوید تا اینکه به همدیگر رحم کنید.
عرض کردند: ای رسول خدا ! همه ما دلرحم و مهربانیم.
حضرت فرمود: نه اینکه به یک فرد خاصی رحم کنید، بلکه به عموم مردم رحم و مهربانی کنید. به همه مردم رحم کنید. (کنزالعمال، حدیث ۲۵۲۶۸؛ به نقل از موسسه اهل البیت: https://ahlolbait.com).
کودکانی که در محیطی سرشار از محبت و احترام رشد می کنند، در آینده انسان هایی مهربان، دلسوز و مسئول پذیر خواهند شد. این همان جامعه ای است که قرآن کریم و اهل بیت عصمت (علیهم السلام) به آن دعوت کرده اند.
نتیجه گیری
رحمت الهی و سیره پیامبر (ص) و اهل بیت (علیهم السلام) به ما می آموزد که مهربانی با کودکان، تنها یک رفتار انسانی نیست، بلکه عبادتی است که باعث تقرب به خداوند می شود. همان گونه که خداوند رحمت را بر خود واجب کرده، ما نیز باید این صفت را در خود پرورش دهیم و با الگوگیری از سیره معصومین (ع)، نسلی مهربان و دلسوز تربیت کنیم.
«من لا یرحم الناس، لا یرحمه الله ؛ کسی که به مردم ترحم نکند ، خداوند به او رحم نمی کند.» (کنزالعمال، حدیث ۵۹۷۲؛ به نقل از موسسه اهل البیت: https://ahlolbait.com).
پس بیاییم با مهرورزی به کودکان، جامعه ای الهی و انسانی بسازیم.
منبع:
- الکافی، ج۸، ص۵۳ و تفسیر نورالثقلین؛ به نقل از تفسیر اهل بیت، ج۴، ص۳۴۰، ذیل آیه ۱۲ سوره انعام: https://alvahy.com.
- کنزالعمال، حدیث ۱۰۳۸۱؛ به نقل از موسسه اهل البیت: https://ahlolbait.com.
- قرآن کریم، آیه ۱۳۸، سوره بقره.
- قرآن کریم، سوره انبیاء، آیه ۱۰۷، ترجمه استاد انصاریان؛ دانشنامه اسلامی: https://wiki.ahlolbait.com.
- بحارالانوار، ج۱۰۱، ص۹۹، ح ۷۵؛ به نقل از کتابخانه احادیث شیعه: https://www.hadithlib.com.
- الامالی للمفید، ج۱، ص۲۲۲؛ به نقل از موسسه اهل البیت: https://ahlolbait.com.
- کنزالعمال، حدیث ۶۰۵۵؛ به نقل از موسسه اهل البیت: https://ahlolbait.com.
- کنزالعمال، حدیث ۵۹۷۰؛ به نقل از موسسه اهل البیت: https://ahlolbait.com.
- کنزالعمال، حدیث ۲۵۲۶۸؛ به نقل از موسسه اهل البیت: https://ahlolbait.com.
- کنزالعمال، حدیث ۵۹۷۲؛ به نقل از موسسه اهل البیت: https://ahlolbait.com.
طلبه سطح سه حوزه رشته تبلیغ و معارف اسلامی گرایش تربیت کودک و نوجوان.
