فرآیند همگرایی در عرصه رسانه های نوین

دانشگاه پیام نور (همه مراکز) 

همگرایی برای نخستین بار در علوم طبیعی و ریاضیات به کار برده شد. در فرهنگ لغت آکسفورد، ویلیام درهام برای نخستین بار در قرن هفدهم از عبارت همگرایی و واگرایی پرتوها استفاده کرده است و در قرن های بعد، این عبارت در حوزه هایی مانند زیست شناسی تکاملی به کار رفته است. در نیمه اول قرن بیستم، عبارت همگرایی در علوم سیاسی و اقتصاد نیز رواج یافت (گوردن، ۲۰۰۳)، با پیشرفت فناوری های ارتباطی در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، بستر استفاده از واژه همگرایی در علوم ارتباطات فراهم آمد. هرچند به طور دقیق نمی توان تعیین کرد که چه کسی برای نخستین بار از واژه همگرایی در علوم ارتباطات استفاده کرده است، روشن است که اتیل دوسلا پول در اشاعه این واژه نقش داشته است. سولا پول در سال ۱۹۸۳ از عبارت همگرایی شیوه های ارتباطی استفاده کرد. اگرچه از طبقه بندی های مختلفی می توان برای همگرایی رسانه ای ارائه کرد، اما در اینجا بیشتر بر دو طبقه بندی شناخته شده تر، برگرفته از دیدگاه های گوردن و جنکینز (۲۰۰۴) تاکید می شود. گوردن (۲۰۰۳)، پنج نوع مختلف همگرایی را در نظام رسانه ای غرب طبقه بندی می کند: همگرایی مالکیت، همگرایی تاکتیکی، همگرایی ساختاری، همگرایی در گردآوری اطلاعات و همگرایی در ارائه اخبار. با گسترش ضریب نفوذ اینترنت و گرایش مخاطبان به استفاده از رسانه های گوناگون و به ویژه وبسایت ها این پنج نوع مختلف همگرایی بیشتر در دستور کار رسانه های بزرگ قرار می گیرد. جنکینر (۲۰۰۴) یکی از صاحب نظران برجسته در عرصه رسانه های نوین، همگرایی را فرایند مداومی می داند که طی آن مجموعه ای از عوامل از جمله فناوری های ارتباطی، سازمان های رسانه ای، محتوای رسانه ها و مخاطب دخیل هستند، به گونه ای که همگرایی می تواند در نقاط تلاقی این عوامل اتفاق بیافتد. . جنکینز (۲۰۰۶) نیز، همگرایی را به پنج دسته تقسیم می کند. همگرایی فناورانه با دیجیتالی شدن محتوای همه رسانه ها و تبدیل واحد اطلاعات به صورت ارقام دودویی میسر شده است. همگرایی اقتصادی مانند همگرایی مالکیت در طبقه بندی گوردن است که اشاره به ادغام عمومی صنعت سرگرمیدارد. همگرایی اجتماعی اشاره به راهبردهای کاربران رسانه ها برای چندین عملکرد همزمان، هنگام استفاده از فناوری های ارتباطی دارد. همگرایی فرهنگی حاصل رواج فرهنگ جمعی مشارکت است که امکان بایگانی، حاشیه نویسی و انتشار محتوا را به افراد می دهد. در نهایت همگرایی جهانی اشاره به پیوند فرهنگی دارد که منبعث از جریان بین المللی محتوای رسانه ها است. به اعتقاد جنکینز (۲۰۰۸)، همان گونه که رنسانس در اروپای قرون وسطی، پدید آمدن سبک جدیدی از زندگی را موجب شد، این پنج نوع همگرایی در رسانه ها و مخاطبان آنان نیز منجر به رنسانس دیجیتال می شود، که طی آن شیوه های تولید و مصرف محتوای رسانه ها دچار تحول شگرف خواهد شد. همگرایی رسانه ای در واقع به این معنی است که قدرت رسانه و تولید کننده های رسانه، با قدرت مصرف کنندگان رسانه یکی می شود.