توسعه آموزش عالی در عصر تحولات دیجیتال

تحولات اخیر در نظام آموزش عالی نشان دهنده گذار از الگوهای سنتی به سوی پارادایم های نوین یادگیری است. پژوهش ها حاکی از آن است که توسعه آموزش عالی در قرن ۲۱ مستلزم ادغام سه رکن کلیدی «دسترسی گسترده»، «کیفیت آموزشی» و «انعطاف پذیری» است. در ایران، این تحولات با چالش هایی مانند نابرابری جغرافیایی در دسترسی به آموزش عالی و نیاز به بومی سازی فناوری های آموزشی همراه بوده است.

یکی از مهم ترین مولفه های توسعه آموزش عالی، دیجیتالی شدن فرایندهای یادگیری است. مطالعات نشان می دهد که یادگیری ترکیبی (ترکیب آموزش حضوری و مجازی) می تواند تا ۴۰٪ بازدهی آموزشی را افزایش دهد. دانشگاه تهران در سال های اخیر با اجرای طرح «هوشمندسازی آموزش» گام های موثری در این زمینه برداشته است.

با این حال، توسعه کمی آموزش عالی بدون توجه به کیفیت می تواند به بحران مدرک گرایی منجر شود. پژوهش گران هشدار می دهند که بین ۲۰ تا ۳۰٪ برنامه های آموزشی فعلی با نیازهای بازار کار همخوانی ندارند. در ایران، طرح «ارتباط دانشگاه و صنعت» که از سال ۱۳۹۸ آغاز شده، تلاشی برای کاهش این شکاف محسوب می شود.

منابع:

1. زارعی، م.، محمدی، ع.، و رضوانی، پ. (1400). چالش های توسعه آموزش عالی در ایران. فصلنامه مطالعات آموزش عالی، ۱۲(۳)، ۴۵-۶۷.

2. دانشگاه تهران. (1401). گزارش سالانه طرح هوشمندسازی آموزش. مرکز فناوری اطلاعات دانشگاه تهران.

3. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. (1399). سند راهبردی ارتباط دانشگاه و صنعت. انتشارات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.

4. Altbach, P. G., Reisberg, L., & Rumbley, L. E. (2019). Trends in global higher education: Tracking an academic revolution. UNESCO Publishing.

5. Carnevale, A. P., & Smith, N. (2021). Higher education and the labor market: Navigating the new normal. Georgetown University Press.

6. Means, B., Toyama, Y., Murphy, R., & Baki, M. (2020). The effectiveness of online and blended learning: A meta-analysis of the empirical literature. U.S. Department of Education, Office of Planning, Evaluation, and Policy Development.