انتقاد امام (ره) و ماجرای حذف گزینش؛ فضای مجازی به آبرو آسیب زده است

انتقاد امام (ره) و ماجرای حذف گزینش؛ فضای مجازی به آبرو آسیب زده است 

در خصوص آبرو و مفهوم آن در علوم اسلامی گفت وگویی با محمد قدرتی شاتوری مدرس دانشگاه و دکترای فقه، حقوق و اندیشه امام خمینی (ره) انجام دادیم که در ادامه ماحصل آن را می خوانیم

*از لحاظ لغوی و اصطلاحی مفاهیم آبرو و عرض چه معنی دارد؟

واژه «عرض»، در لغت به معنی چیزی است که از اصالت و بزرگی، شخص به آن می بالد و افتخار می کند. اگر در کتب لغت مراجعه کنیم عرض و آبرو وحیثیت معانی نزدیک به یکدیگر دارند و اگر دقت کنیم همگی تحت عنوان کرامت انسانی قرار دارند. به عبارتی همگی مصادیق کرامت انسانی هستند. حفظ آبرو مصداقی از احترام به کرامت انسانی خود و دیگران و خودداری از هتک و از بین بردن آن است.

فقها از جمله شیخ انصاری در جلد چهارم مکاسب آبروی انسان را به «عرض اخف» و «عرض اعظم» تقسیم کرده اند. عرض اخف آبروی فرد عادی است که در جامعه دارای مسئولیتی مهم نباشد. منظور از عرض اعظم شخصیت معروفی است که دارای مسئولیت مهم در جامعه است. وجه تسمیه آبرو در اذهان عمومی به مناسبت عرق ریختن بر اثر شرمی است که از انجام کاری ناشایست دست می دهد.

*آیا مصادیق و مفاهیم آبرو و حیثیت ثابت هستند؟

از دیدگاه بنده آبرو در اصطلاح، عزت و حرمتی است که مردم به افراد دارند و مصادیق حفظ یا هتک آن ها عرفی است که با توجه به زمان و مکان و عرف جوامع متفاوت است، چراکه نگرش افراد در مصادیق در امکنه و ازمنه گوناگون متفاوت خواهد بود. مثلا ممکن است در شهری با روستایی رسم و سنتی جزو عرف آن مکان باشد و هتک حرمت به شمار نرود ولی در مکانی دیگر آن رسم و سنت هتک حرمت محسوب شود. بنابراین نمی توانیم تمامی مصادیق حفظ آبرو را ثابت بدانیم . اگر در فقه نیز قائل به دیدگاه امام خمینی باشیم که اجتهاد بر اساس شرایط و مقتضیات زمان و مکان باید صورت پذیرد در این بحث هم می توانیم بگوییم که کلیه احکامی که مرتبط با حفظ آبرو و منع از هتک است بالاخص در مسائل مستحدثه فقهی و حقوقی بهتر است عرف زمان و مکان و شرایط روز افراد در نظر گرفته شود.

*در قرآن کریم اشاره ای به آبرو انسان ها شده است؟

یکی از آیات مهمی که به کرامت انسانی اشاره کرده است و مفسران بر آن تاکید داشته اند، آیه ۷۰ سوره اسرا: «و لقد کرمنا بنی آدم و حملناهم فی البر و البحر و رزقناهم من الطیبات و فضلناهم علی کثیر ممن خلقنا تفضیلا» است. که جز پانزدهم قرآن کریم است.«واو» در آیه شریفه حرف قسم است و «لام» در جواب قسم محذوف و «قد» حرف تحقیق است. در آیه فوق خداوند صریحا بدون قید و شرط بیان نموده است که تمامی بنی آدم دارای کرامت انسانی هستند. که آیه از جمله ادله اعطای کرامت ذاتی به انسان ها است. و اگر قرار بود خداوند قید و شرطی اضافه کند یا استثنایی در خصوص کرامت انسان ها قائل باشد در آیه بیان می کرد. همانگونه که گفتیم آبرو و حیثیت مصادیق کرامت انسانی هستند بنابراین آیه فوق از مهمترین آیاتی است که پشتوانه ای برای حفظ آبروی افراد است.

خداوند خود به انسان درس کرامت داده است

آیت الله جوادی آملی در جلد اول کتاب کرامت در قرآن تعبیر خیلی جالبی در خصوص کرامت دارند که کمتر به آن توجه شده است و جا دارد اینجا بیان کنم، ایشان ذیل آیات «اقرا و ربک الاکرم الذی علم بالقلم» چنین تفسیر نموده است که خدایی که اکرم است از راه قلم تعلیم کرامت می دهد و انسان را کریم می کند. نه تنها امت اسلامی بلکه همه امم از آن جهت که انسان اند شاگرد خدای کریم اند و خداوند از آن جهت که اکرم است، معلم انسان ها است.

یعنی خداوند درس کرامت به آدمیان می دهد و می خواهد انسان را کریم کند و این درس اختصاصی به خواندن و نوشتن و مدرسه و دانشگاه و مانند آن ندارد خواه انسان بتواند با کتاب مانوس باشد یا اهل درس و بحث نباشد، زیرا وقتی خدا معلم انسان شد، می تواند از راه درون و دل و یا بیرون و سمع و بصر حقایق را یاد انسان دهد. انسان باید متعلم خدای اکرم باشد.

از جمله آیات دیگر آیه ۶۱ سوره توبه می باشد که به آیه اذن هم مشهور است. می فرماید: «ومنهم الذین یوذون النبی ویقولون هو اذن قل اذن خیر لکم»

بیشتربخوانید: 

mehrnews.com/x37yV2