رویکرد آزمایشگاه میکروب شناسی و نقش استاندارد سازی آن در پیشبرد اهداف طرح استواردشیپ ضد میکروبی ASPs

در دهه های اخیر، استفاده بی رویه و غیر ضروری از آنتی بیوتیک ها در بخش درمان و سایر بخش ها مانند صنایع کشاورزی و دامپروری منجر به پیشرفت پدیده خطرناک مقاومت آنتی بیوتیکی در بین پاتوژن ها شده است که میزان مرگ و میر ناشی از آن سالیانه در جهان رو به افزایش است. هدف از انجام طرح استواردشیپ ضد میکروبی Antimicrobial stewardship programs، کنترل مصرف غیر ضروری آنتی بیوتیک ها بویژه آنتی بیوتیک های وسیع الطیف و انتخاب آنتی بیوتیک مناسب با توجه به شرایط بیمار و نوع باکتری عامل عفونت می باشد. این طرح علاوه بر کنترل روند مقاومت دارویی در بین باکتریها، از بروز سایر عوارض ناخواسته ناشی از تجویز بی رویه آنتی بیوتیک مانند ابتلا به عفونت ثانویهکلستریدیوم دیفیسیل و ایجاد سمیت کبدی نیز جلوگیری می کند. آزمایشگاه میکروب شناسی با تشخیص پاتوژن عامل عفونت و انجام تست های حساسیت سنجی آنتی بیوتیکی،نقش اساسی را در روند درمان بیماران عفونی ایفا می کند. نتایج آزمایشگاهی کشت نمونه بیمار، به پزشک در انتخاب آنتی بیوتیک اختصاصی با دوز درمانی مناسب کمک کرده و باعث کوتاه شدن طول مدت درمان می گردد. این امر نه تنها در کوتاه کردن زمان بستری بیمار در بیمارستان و کاهش هزینه درمان تاثیر مثبتی دارد بلکه منجر به کاهش میزان مرگ و میر ناشی از ابتلا به عفونت های مقاوم بیمارستانی می شود. روش های سنتی و فنوتیپی کشت میکروبی که در حال حاضر در بسیاری از آزمایشگاه های میکروب شناسی درکشور ما رایج است، بسیار زمانبر هستند. در این روش ها نمونه بیمار بصورت اولیه برروی محیط های آزمایشگاهی کشت داده شده و سپس از کلنی های رشد یافته جهت انجام تست های تشخیصی و آزمون آنتی بیوگرام استفاده می شود. بنابراین از زمان دریافت نمونه توسط آزمایشگاه تا ارسال نتایج کشت 48 تا 72 ساعت زمان مورد نیاز است که در مورد انواع کند رشد باکتری و کشت خون این مدت افزایش می یابد. در سال های اخیر پیشرفت های زیادی درزمینه طراحی تکنیک های جدید در بخش میکروبشناسی با تمرکز بر روی افزایش سرعت و دقت در نتایج بدست آمده، انجام گرفته است. بکار گیری روش هایی نظیر ، MALDI-TOF-MS آزمایشگاه را قادر می سازد در عرض مدت کوتاهی پس از دریافت نمونه ، نوع میکروارگانیسم را تشخیص دهد. همچنین با بکارگیری متد های مولکولی و سیستم هایی نظیر BacterioScan FLLS و Smarticles technology جهت انجام آزمون های حساسیت سنجی ضد میکروبی که بطور مستقیم بر روی نمونه بیمار انجام می گیرد ،می تواند در مدت زمان کمتر از 7 ساعت نتایج آنتی بیوگرام را گزارش نماید.همچنین جهت بومی سازی الگوی مقاومت میکروبی در هر منطقه، آمار انواع شایع پاتوژن ها و الگوی مقاومت میکروبی آنها بصورت ماهیانه توسط آزمایشگاه میکروب شناسی به کمیته عفونی گزارش می شود . این گزارش می تواند در تصمیم گیری برای انتخاب آنتی بیوتیک مناسب که میزان مقاومت کمتری دارد به پزشک کمک زیادی نماید.

کلیدواژه ها:

استواردشیپ ، آزمایشگاه میکروب شناسی ، مقاومت آنتی بیوتیکی