واژه شناسی تسبییح و معناپژوهی تنزیه الهی در لسان قرآن ونهج البلاغه

تسبیح ، سبح و یسبح و مشتقات آن، در قرآن و نهج البلاغه به پاک و منزه است خدایی که ... ترجمه شده و اغلب در تفاسیر و شروح، به ارتباط این عبارات با عبارات بعدی توجه نشده است. در این پژوهش با روش مفهوم شناسی این واژه و سنجش آن با کلیدواژه های موجود در سیاق کلام، به تحلیل های فقه الحدیثی افزون تری از متون نهج البلاغه دست می یابیم. در این تحقیق، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به ارتباط عبارات دلالت کننده بر تسبیح با مراتب ترک غیرخدا، حمد خدا و پرستش بر اساس محبت خداوند در متون نهج البلاغه خواهیم رسید. از مهم ترین نتایج این تحقیق، این است که تسبیح در فرهنگ وحی به چهار معنای صلاه، استثناء، نور و تنزیه آمده است که بیشتر در معنای چهارم اصطلاح شده و به اقرار به نزاهت و پاکی خداوند معنا می شود. برای تسبیح چهار مقام تفریق، نفض، ترک و رفض را برشمرده اند که هرکدام با مراتب چهارگانه تخلیه فکر، قلب، جوارح و زبان، آمادگی برای تحمید و ستایش خدا را ایجاد می کنند و بر این اساس، تحمید مقام تحلیه و آراستگی فکر، قلب، جوارح و زبان بر یکتایی، پرستش و محبت خداوند خواهد بود. آنچه از سخنان امام علی× در نهج البلاغه با الحمدلله آغاز شده و سپس هریک از مقامات تسبیح (تفریق، نفض، ترک و رفض) که آمده، دلالت بر حمدی می کند که برخاسته از آن نوع از تسبیح است.

کلیدواژه ها:

قرآن ، نهج البلاغه ، تسبیح ، تنزیه ، توحید.