بررسی جنبه های اسلامی شبیه سازی انسان

زمینه و هدف: شبیه سازی انسان مباحث فراوانی را در محافل علمی موجب شده است. علما از سویی نگران پیامدهای احتمالی شبیه سازی انساند و از سوی دیگ در صورت صدور حکم تحریم، موجب محرومیت جامعه ی علمی وپژوهشی می شود. خداوند عزوجل می فرماید: ام جعلو لله شرکاء خلقوا کخلقه فتشابه الخلق علیهم قل الله کل شی ء و هو الواحد القهار یا آنها شریکانی برای خدا قرار داده اند و همانند خدا خلقتی کرده اند و خلقت ها برای انها مشتیه ودر هم شده است بگو خالق همه چیز خداست و او یگانه و مقتدر است. در این مقاه سعی بر این بوده است تا اصول و روش های شبیه سازی یا کلونینگ را بازگو کرده و یا بررسی منابع مختلف کتب شیعه و سنی و مقالات مختلف به جنبه های مختلف شرعی و علمی شبیه سازی انسان بپردازیم. روش شناسی: در این مقاله ی مروری از روش توصیفی تحلیلی بهره گرفته است. تعداد 11 عدد مقاله یا جست و جو در منابع مختلف SID ، Pubmed ، Google Scholarو Iran Doc و یا استفاده از کلیدواژه های شبیه سازی، قرآن اسلام و کلونینگ یافت گردید که در نهایت 5 مقاله به تایید نهایی رسیده و مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: شبیه سازی انسان فوایدی نظیر تداعی و ایجادخاطره برای بازماندگان شخصی که فوت کرده، تولد فرزند دارای ژن های مادری یا پدری از جفت های نازا، تجدید فعالیت سلول های آسیب دیده یا تکثیر سلول های جدید و جایگزین کردن آنها بوسیله فناوری کلونینگ و... دارد اما در کنار این معایی مانند رواج برده داری، مغایرت یا قانون ازدواج، ایجاد کلون افراد خشن و بی عاطفه شناخته شدن فرد شبیه سازی شده به عنوان شهروند درجه دوم، شیوع قاچاق و تجارت اعضای بدن انسان نیز ذکر شده اس. از نظر اعتقادی برخی شبیه سازی را دخالت در امر آفرینش الهی دانسته و برخی آفرینش مطلق را تنها برای خدا دانسته اند و انسان و روش های شبیه سازی و باروری را تنها ابزار و در حد همان شیوه و روش آورده اند. اما از دید اسلام توسل به هر وسیله و روش جهت نیل به هدف پذیرفتنی نمی باشد. برای مثال در مورد مهندسی ژنتیک، مهم ترین قاعده احراز از هر چیزی است که طبیعت مشروع را منع می نماید اگر چه هرگونه اقدامی که جهت جلوگیری از ابتلا و یا درمان باشد و یا درمان باشد از دید اسلام مشروع است. بحث ونتیجه گیری: در جمع بندی کلی یافته های بررسی شده، موضوع شبیه سازی انسان را می توان از دیدگاه های مختلفی ارزیابی کرد اما با در نظر گرفتن همه ی آنها فقهای دینی شبیه سازی انسان را به دلایل فقهی، الهیاتی ، اخلاقی ، اجتماعی، رواشناختی، و دلایل دیگر علمی حرام اعلام کرده و شبیه سازی انسان را به عنوان ابزاری برای تعضیف اعتقادات مذهبی، دخالت در آفرینش خداوند، هتک حرمت انسان، آشفتگی زندگی خانوادگی و گسست در نسب انسانی دانسته اند. از نظر حقوقی نیز از آنجا که در شبیه سازی، فرد تولید شده کاملا شبیه فرد صاحب ژن خواهد بود، حتی خطوط سر انگشتان نیز از این شباهت مستثنی نیستند با این عمل، شخص صاحب ژن می تواند جرایمی را مرتکب شود از چنگال قانون بگریزد، آنگاه عمل خویش را به فرد تولید شده، نسبت دهد یا برعکس. بنابراین حقوق و ازادی طرفین، سلب خواهد شد، به علاوه، مجرم واقعی هم مشخص نمی شود و حق آن شخصی که مورد ظلم و تعدی قرار گرفته از بین خواهد رفت. انسانی که از راه شبیه سازی به وجود می آید، نه پدری دارد و نه مادری و نه خواهری و نه برادری و نه خویشاوندی و در رحمی پرورش پیدا کرده و که مادرش نیست، بلکه مادر جانشین است خلاصه فردی است فاقد نسب، بیشتر فقها شبیه سازی را دخالت در کار خدا شمردن می دانند که از منظر اسلامی به هیچ وجه صحیح نیست.

کلیدواژه ها:

اسلام ، شبیه سازی ، قرآن ، کلونینگ