اصلاح آموزش علوم انسانی، گامی برای رسیدن به صلح مثبت

مارتا نوسباوم در کتاب نه برای سود: چرا دموکراسی به علوم انسانی نیاز دارد دو نوع نظام آموزشی را مورد مقایسه و بررسی قرار میدهد: یکی نظامی که آن را آموزش برای رشد اقتصادی مینامد. در این نظام آموزشی، هدف دستیابی به سود و رشد اقتصادی است و بنابراین آموزش در این مسیر سازماندهی میشود. به اعتقاد نوسباوم، در این نظام، که روز به روز در غرب سلطه ی بیشتری پیدا می کند، علوم انسانی به عنوان حوزه ای که نمی تواند در تولید اقتصادی ایفای نقش کند، به کنار زده می شود. خانواده ها بفرستند. در مقابل این نوع نگاه و این پولساز نیز مالیند فرزندان خود را به رشته هایی نوع نظام آموزشی، نوسباوم نوع دیگری از نظام آموزشی را به عنوان نظام مرجح خود معرفی میکند که به آن نظام آموزشی لیبرال نام می نهد. در این نظام، تخیل فرد پرورش می یابد و فرد امکان همدلی و همدردی با دیگران پیدا میکند و میتواند درد و رنج انسان های دیگر را بفهمد و احساس کند. این نظام همچنین روح انتقادی را در محصلان زنده می کند و به جای آموزش طوطیوار، بر تفکر انتقادی تاکید می ورزد. به اعتقاد نوسباوم، در نظام آموزش برای رشد، دانش آموزان به جای دانشی که آنها را انسان تربیت کند، بیشتر مهارت تست زنی یاد میگیرند. در این فضا، روح نقاد و تحلیلگر آنها رشد نمی کند. نوسباوم برای بیان مقصود خود از دیدگاه های تاگور، روسو، و تعدادی دیگر از اندیشمندان مدد می گیرد. در این نوشتار برآنیم با استفاده از این مدل ارائه شده از سوی نوسباوم، به بررسی وضع نظام آموزشی ایران بپردازیم، تا دریابیم چگونه می توان با بهبود نظام آموزشی به تربیت انسان هایی دارای تخیل و همدلی و همدردی نائل شد، و چگونه میتوان از این رهگذر به صلح مثبت، مفهوم مورد نظر گالتونگ برای صلحی پایدار و نهادینه در فرهنگ و ساختارهای جامعه (و نه صرفا نبود جنگ) دست یافت. در این مقاله، مروری بر نظام آموزشی در مدارس، و وضعیت کنکور در مقاطع کارشناسی و تحصیلات تکمیلی صورت می گیرد.