بررسی اثر تابش گاما بر برخی ویژگی های مورفوفیزیولوژیک ژنوتیپ ردکارینا کینوا

پرتوهای یونسازکاربردهای زیادی در صنعت، پزشکی و بویژه کشاورزی دارند. در کشاورزی هسته ای، معمولا برای القا جهش از تابش گاما به منظور پرتوتابی گیاهان استفاده می شود. ازآنجا که ایجاد تنوع در کینوا به دلیل ماهیت تحمل بالای آن به شرایط نامساعد محیطی و شناخت اندکی که از لحاظ ژنتیکی و کلاسیک در دست است، ضروری به نظر می رسد، اصلاح موتاسیونی بعنوان گام موثری در جهت ایجاد این تنوع خواهد بود. در این مطالعه، با استفاده از چشمه کبالت -60، ژنوتیپ ردکارینای کینوا که در مطالعات بسیاری به عنوان یک ژنوتیپ مناسب برای علوفه دام معرفی شده است، با دزهای مختلف 125، 150، 175 و 200 گری در پژوهشکده کشاورزی هسته ای کرج، پرتوتابی و به همراه شاهد (بدون پرتوتابی) در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی دانشگاه یزد کشت شدند. نتایج تجزیه واریانس و آزمون مقایسه میانگین های دانکن برای صفات ارتفاع گیاه، طول و قطر ساقه، محتوای کلروفیل کل، کاتالاز و پرولین برگ نشان داد که پرتوتابی با دزهای مورد مطالعه، تاثیر معنی داری بر صفات مورفولوژی (ارتفاع گیاه و طول و قطر ساقه) جهش یافته ها نسبت به شاهد نداشته و معادله رگرسیونی درجه یک برای این صفات، کمترین برازش (کمتر از 60 درصد) را نشان داد. اما با افزایش سطح دریافت دز، محتوای کلروفیل کل برگ کاهش معنی داری نسبت به سایر جهش یافته ها و شاهد داشته است به طوریکه کمترین محتوای کلروفیل کل در جهش یافته 200 گری مشاهده شد که البته رنگ و وضعیت ظاهری گلخانه ای این جهش یافته نیز موید این نتیجه بود. درمورد این صفت، معادله رگرسیونی درجه یک بیشترین برازش (88%=R2) را داشت. درمورد محتوای کاتالاز اگرچه مقدار این آنزیم با افزایش سطح دز در تمام جهش یافته ها کاهش داشت اما بین جهش یافته های 125 و 175 گری با شاهد اختلاف معنی داری مشاهده نشد اما جهش یافته 150 و 200 گری نسبت به شاهد کاهش معنی داری را نشان دادند. همچنین میزان پرولین برگ نیز با افزایش سطوح پرتوتابی، افزایش یافت به طوریکه بیشترین میزان پرولین برگ مربوط به جهش یافته 200 گری بود که اختلاف معنی داری با جهش یافته های 150، 125 گری و شاهد داشت. به طور کلی با توجه به نتایج معادلات رگرسیونی و مقایسه میانگین نتایج، انتظار می رود که با استفاده از دزهای 150 و 175 گری بتوان سطوح مطلوبی برای ایجاد تنوع ژنتیکی در این ژنوتیپ از طریق موتاسیون ایجاد نمود.

کلیدواژه ها:

پرتوتابی ، پرتو گاما ، کبالت ، کینوا ، اصلاح موتاسیونی ، مدل رگرسیونی