موانع توسعه ایران در دوره پهلوی

موضوع توسعه و توسعه نیافتگی یکی از مهمترین مسائل سیاسی – اجتماعی ایران معاصر است. در این پژوهش با استفاده ازنظریه های مختلف توسعه (نوسازی، وابستگی، نظام جهانی و جهانی شدن) به ویژه تئوری توسعه ناموزون هانتینگنون به بررسیموانع توسعه در دوره پهلوی پرداخته شده است. با توجه به تاریخی بودن موضوع و عدم امکان پیمایش، روش مطالعات کتابخانه ایو بررسی اسنادی به کارگرفته شده است؛ بر اساس نتایج تحقیق، مهمترین موانع توسعه در دوره پهلوی عبارتند از: نگاه به توسعهبه عنوان ابزار کسب مشروعیت و بقاء حکومت (و نه ارتقاء سطح زندگی مردم)، تک بعدی بودن توسعه، ساختار سیاسی استبدادی،اقتصاد نفتی و رانتی که مانع شکل گیری و بالندگی تولید داخلی شدهاست، وابستگی به بیگانگان و مداخله انگلیس و آمریکا درامور داخلی کشور (به ویژه دخالت در انتصاب مقامات سیاسی)، تعلق اکثر نخبگان سیاسی به طبقات بالای جامعه و در نتیجهرضایت آنها از وضع موجود، وجود فرهنگ سیاسی ضد توسعه در میان نخبگان سیاسی و در نهایت رفتار تضادگونه روشنفکرانکه از یک سو مدافع ارزش های لیبرال- دموکراسی بودند و از سوی دیگر در برابر حکومت دیکتاتوری سیاست سکوت، سازش وحتی همکاری را برگزیده بودند.

کلیدواژه ها:

ایران ، توسعه ، استبداد ، وابستگی ، روشنفکران