کاربرد روش تحلیل عاملی در تعیین درجه ی توسعه یافتگی شهرستان های استان کرمان

توسعه، فرآیندی تدریجی در پیشرفت موقعیت بشر تلقی می شود. اصولا، توسعه، به معنای تغییر بنیادی در شاخص های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیرساختی در هر جامعه است که تحقق یافتن چنین توسعه ای میسر نمی گردد مگر آن که میان ابعاد مختلف آن هماهنگی به وجود آید. از این رو، در این پژوهش، ابعاد مختلف توسعه، بررسی و مورد ارزیابی قرار گرفت، سپس با بهره گیری از روش تحلیل عاملی، میزان توسعه یافتگی شهرستان های استان کرمان، تعیین و رتبه بندی شد. در همین راستا، 49 شاخص توسعه، شامل 17 شاخص توسعه فرهنگی، 20 شاخص توسعه آموزشی و 12 شاخص توسعه بهداشتی و درمانی، با توجه به ادبیات موضوع و داده ها و اطلاعات موجود و در دسترس، تعریف گردید. محاسبات این روش، در نرم افزار SPSS انجام گردید، و 49 شاخص در 5 عامل بارگذاری شدند. پس از آن امتیازات عاملی عوامل پنجگانه برای 16 شهرستان استان کرمان محاسبه گردید، و با اعمال این امتیازات، شهرستان های رتبه بندی شدند. همچنین از نرم افزار Excel برای تدقیق و تفسیر بهتر نتایج به دست آمده، بهره گرفته شد. یافته های این پژوهش نشان دهنده ی آن است که شهرستان های استان کرمان به لحاظ توسعه یافتگی، دارای شکاف و فاصله ی تقریبا زیادی نسبت به یکدیگر می باشند. شهرستان کرمان، به عنوان مرکز استان، در مقایسه با سایر شهرستان ها، از توسعه یافتگی بالایی برخوردار است. پس از آن، در مراتب بعدی، شهرستان های زرند، سیرجان، رفسنجان، بم، و بافت قرار دارند که تقریبا در یک سطح از توسعه یافتگی قرار دارند، و نسبتا اختلاف فاصله ی زیادی به لحاظ توسعه یافتگی با مراتب بعدی از خود نشان می دهند. شهرستان رودبار جنوب نیز، با اختلاف بسیار، در رتبه های آخر روش تحلیل عاملی قرار می گیرد.

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی توسعه ، مدل ها و روش های کمی ، تحلیل عاملی ، شاخص توسعه یافتگی ، استان کرمان