اثرات فلز سنگین سرب بر گیاهان

فلز سنگین به فلزاتی گفته میشود که دارای چگالی بیشتر از 5 گرم بر سانتیمتر مکعب باشند. سرب یکی از فلزات سنگین و آلاینده محیط زیست میباشد که برای گیاهان و دیگر موجودات زنده از جمله انسان به شدت سمی است. مقدار سرب در خاکهای غیرآلوده به طور متوسط 20 میکروگرم بر گرم گزارش شده است. وجود مقادیر سمی فلزات سنگین در محیط زیست گیاهان باعث ایجاد تغییرات فیزیولوژیک شده و میتواند موجب کاهش توان رشد گیاه و در حالت شدیدتر باعث از بین رفتن گیاه شود. گیاهان حساس در چنین شرایطی آسیب دیده و از بین میروند در حالی که گیاهان مقاوم در این شرایط همچنان به رشد و تولید مثل خود ادامه میدهند. علائم سمیت سرب در گیاه شامل جلوگیری از رشد، کلروز و سیاه شدن سیستم ریشه میباشد. سرب در غلظتهای کم مانع از رشد ریشه و بخشهای هوایی گیاه میشود. غلظتهای بالای سرب ممکن است ذخیره پروتئین را کاهش دهند. حضور یونهای سرب باعث تجمع آبسزیک اسید در ریشه ها و بخشهای هوایی گیاه میشود که منجر به بسته شدن روزنه ها میگردد. سرب به طور فیزیکی باعث بلوکه کردن جایگاه جذب بسیاری از یونها در ریشه میشود. مهار فتوسنتز علامت شناخته شده سمیت سرب است. گیاهانی که در معرض سرب قرار میگیرند کاهش میزان فتوسنتز را نشان میدهند که ناشی از تخریب فراساختار کلروپلاست، جلوگیری از سنتز کلروفیل، پلاستوکوئینون و کارتنوئیدها، ممانعت از انتقال الکترون و جلوگیری از فعالیت آنزیمهای چرخه کالوین است. سرب با ایجاد اختلال در جذب فلزات ضروری مثل منیزیم و آهن مانع از سنتز کلروفیل میشود. بنابراین اثر سمیت سرب با توجه به گونه های گیاهی متفاوت است، مثلا گونه های بیش تجمع دهنده به طور طبیعی سمیت سرب بیشتری را نسبت به گیاهان حساس تحمل میکنند.

کلیدواژه ها:

فلز سنگین ، سرب ، گیاهان