تعامل نور درمعماری سنتی ایران

نور از عناصر بنیادین هنر تجسمی است و مفاهیم گوناگونی چه به لحاظ ظاهری و فیزیکی، و چه باطنی و روانشناختی دارد. آنچه مسلم است این عنصر، غیرمادی ترین عنصر محسوس طبیعت است که در عین داشتن خاصیت روشنایی، جنبه ی زیبایی شناسی آن نیز مهم قلمداد میشود. در هنر معماری، به ویژه معماری ایران شاهد حضور آن در پهنه ی بناهای سنتی هستیم. نور در مفهوم معنوی خودش، نشانی از حقیقت دارد و در همجواری با عناصر مادی محیط (اقلیم، موقعیت بنا و ...)، جلوهی شگرفی به معماری ایران داده است. در واقع، معماری سنتی در ایران همواره تحت تاثیر عوامل اقلیمی بوده و نور خورشید مهمترین عامل اقلیمی اثرگذار بر بافت شهر و شکلگیری بناهای سنتی است که با توجه به موقعیت و د6شت تابش در اقلیمهای ایران، سبب سازماندهی فضا یی و ایجاد راهکارهای مناسب برای کنترل و هدایت نور طبیعی شده است.از اهداف این مقاله تعیین اهمیت، تعامل و جلوه های نور در معماری سنتی ایران است؛ بر این مبنا فرضیه مقاله بر این مقوله تاکید دارد که نور در معماری سنتی ایران، با تکیه بر عوامل محیطی بنا و با استفاده از عناصر تشکیل دهنده ی معماری مانند: روزن، نورگیر، گلجام، شیشه رنگی و ارسی حضوری عینی یافته و فضایی مقدس و زیبا پدید آورده است. از طریق بررسی مفاهیم نور در اندیشه و هنر اسلامی، به ویژه هنر معماری ایران، به این نتیجه و حقیقت دست یافتیم که هنر معماری ایران، هنری حقیقتجو و کمالگرا است و کمال مختص ذات باریتعالی است. با حضور معماری نو در زمان حاضر به واسطه ی سادگی، بهره از عناصر ساده، فرمال و حضور عینی و در نهایت کمال بخشی؛ با به کارگیری نور5مصنوعی به گونه ای متفاوت، زیبایی به بنا افزوده است. در مقایسه ی شیوه سنتی و نو با یکدیگر، این امر مشهود است که حضور مستقیم نور در معماری سنتی ایران و تعدیل آن در بنا، کمال و مسرت فراوان به زندگی و مسکن ایرانی داده است. روش پژوهش در این مقاله به شیوه ی تحلیلی-توصیفی است و با استناد به منابع کتابخانه ای انجام پذیرفته است.

کلیدواژه ها:

معماری اسلامی ، معماریسن6تی ، نور طبیعی ، عناصر معماری ، نورگیری در بنا.