ارزیابی پایداری توسعه آب زیرزمینی در سفره چندلایه (مطالعه موردی: آبخوان استان گلستان)

ارزیابی یک سامانه به مجموعه ای از شاخص ها که بیانگر وضعیت حال و آینده آن باشد، نیاز دارد. آبخوان های چندلایه به دلیل تفاوت در فرآیندهای تغذیه و تخلیه ی هر لایه، دارای پیچیدگی های خاصی است. هدف از این مقاله بررسی پایداری سفره های آزاد و تحت فشار آبخوان آبرفتی استان گلستان است. آمار مورد استفاده شامل مقادیر بارندگی ماهانه 19 ایستگاه باران سنجی، مقادیر رقوم سطح آب 19 چاه مشاهده ای در سفره آزاد و سطح پیزومتریک 19 چاه در سفره تحت فشار می باشد. در این مقاله از ترکیب یازده شاخص که بر اساس داده های موجود در منطقه انتخاب شده اند، به منظور ارزیابی پایداری استفاده شد. نتایج نشان داد با وجود عدم معناداری روند بارندگی، روند کاهشی در سطح ایستابی لایه آزاد و سطح پیزومتریک لایه تحت فشار وجود دارد. شاخص پایداری آبخوان برای لایه های آزاد و تحت فشار به ترتیب برابر 89/0 و 01/1 است که ناپایداری هر دو لایه و ناپایدارتر بودن لایه تحت فشار را نشان می دهد. البته شرایط ناپایدار لایه تحت فشار تحت پوشش ذخایر آب زیرزمینی غیرتجدیدشونده موجود در آن قرار گرفته است. بر اساس شاخص قابلیت توسعه بهره برداری برابر  26/0، طرح های توسعه منابع آب با در نظر گرفتن محدودیت های موجود در کمیت و کیفیت آب قابل اجرا است. همچنین شاخص توان بازیابی آبخوان برابر 82/2 نشان می دهد هر دو لایه توان بازیابی خوبی دارند و در صورت بهبود عوامل محیطی تاثیرگذار، با سرعت نسبتا بالایی به حالت پایدار بازمی گردند. بر اساس نتایج، منطقه مورد مطالعه با وضعیت کمبود آب مواجه است که به معنای محدودیت در توسعه اقتصادی، سلامت و بهداشت جوامع انسانی می باشد.

کلیدواژه ها:

آب زیرزمینی ، استان گلستان ، سفره آزاد ، سفره تحت فشار ، شاخص پایداری ، فالکنمارک