تاریخچه سردشدگی کمربندهای کوه زایی، دما-زمان سنجی تخریبی یا سنگ بستر شاهدی از کوه های طالش در البرز غربی

تقابل فرآیندهای زمین ساختی و سطحی همچون آب و هوا و فرسایش در طی تکامل کوهزادها، فرآیش، رخنمون و سردشدگی بخشهای عمیق پوسته در آنها را در پی دارد. شناسایی توزیع مکانی و بازه های زمانی این سردشدگی از سوالات اساسی در تاریخچه مطالعه کوهزادها بوده است. دما-زمانسنجی درجه حرارت پایین در سیستمهای با بستگی حرارتی متفاوت به عنوان مهمترین ابزار در شناسایی الگوی فضایی و مکانی سردشدگی کوه زادها است. در این بین شناسایی کارایی و اهمیت دما-زمانسنجی تخریبی یا سنگ بستر به عنوان دو استراتژی متفاوت نمونه برداری و آنالیز روند سردشدگی در کوهزادها چالش اساسی است. اصولا0 دما-زمان سنجی تخریبی بویژه از رسوبات عهد حاضر رودخانه های فعال زهکش کننده کوهزادها در مناطق کاملا پوشیده و با توپوگرافی غیر قابل دسترس و بهعنوان جایگزین روش سنگ بستر رایج میباشد. مطالعه موردی صورت گرفته در کوه های طالش در ادامه غربی کوهزاد البرز که در آن تلفیق دو روش سنگ بستر (سیستم اورانیوم- توریوم/هیلیوم در کانیهای آپاتیت و زیرکن با بستگی حرارتی به ترتیب ~75 و ~180 درجه سانتیگراد) و تخریبی (سیستم واپاشی خطی اورانیوم با بستگی حرارتی ~125 درجه سانتیگراد) نشاندهنده آن است که سیستم سنگ بستر علیرغم امکان محاسبه نرخ سردشدگی، بدلیل محدودیتها در روند نمونه برداری از واحدهای سنگی با شرایط عبور از پنجره حرارتی مناسب امکان تخمین فازهای متفاوت سردشدگی را ندارند. لذا تلفیق دو روش دما-زمانسنجی درجه حرارت پایین تخریبی و سنگ بستر حتی در کوهزادهای با دسترسی مناسب و فاقد پوشش گیاهی متراک و یخچال بهترین پیشبینی را از الگوی فضایی و مکانی سردشدگی ارایه مینماید.

کلیدواژه ها:

البرز غربی ، دما-زمانسنجی درجه حرارت پایین ، واپاشی خطی اورانیوم ، اورانیوم-توریوم/هیلیوم آپاتیت و زیرکن