قهوه نوش آباد

در فرهنگ نوشیدنی های ایرانی، قهوه از جمله نوشیدنی وارداتی به شمار می رود که به تدریج در فرهنگ ایرانی جایگاه ویژه ای پیدا کرده و رنگ و بوی ایرانی به خود گرفته است. سنت قهوه نوشی در ایران احتمالا به روزگار صفویه می رسد. این نوشیدنی گرم رفته رفته از محبوبیت زیادی برخوردار شد و از دربار و طبقات فرادست جامعه به میان مردم نیز راه یافت. چنانکه در مناطق مختلف ایران قهوه به شیوه های متنوعی تهیه و سرو می شده است. در این میان قهوه نوش آباد از شیوه پخت مخصوص و متفاوتی برخوردار و در سال 1397 در فهرست میراث فرهنگی ناملموس کشور به ثبت رسیده است. شهر تاریخی نوش آباد در حاشیه کویر مرکزی ایران واقع شده است و از توابع بخش مرکزی شهرستان آران و بیدگل به شمار می رود. سنت تهیه قهوه نوش آباد منحصر به فرد است. برای پخت قهوه نوش آباد زمان زیادی صرف می شود. این قهوه غلیظ و شیرین است و عطر گلاب و هل و دارچین از آن به مشام می رسد. شرکت کنندگان در مراسم های گوناگون مانند سوگواری محرم، اعیاد مذهبی، مجالس ترحیم و شادی با این قهوه در حسینه ها، تکایا، مساجد و قهوه خانه ها پذیرایی می شوند. فرهنگ قهوه نوشی مردم نوش آباد همچنان رسمی ماندگار و زنده در حیات فرهنگی مردم این منطقه است و از محبوبیت فراوانی برخوردار است. در این مقاله نگارندگان به شیوه توصیفی تحلیلی تلاش خواهند کرد جایگاه قهوه نوش آباد را از ابعاد تاریخی، فرهنگی و اجتماعی تبیین نمایند. برای نیل به این هدف، ضمن تشریح شیوه پخت، مراسم های حین پخت و چگونگی سرو آن، کارکردهای فرهنگی و اجتماعی آن در میان مردم نوش آباد بیان خواهد شد. دستاورد این پژوهش نشان می دهد که قهوه نوش آباد در تحکیم پیوندهای اجتماعی و تقویت هویت فرهنگی و مذهبی مردم نوش آباد نقش مهمی ایفا می کند.

کلیدواژه ها:

نوشیدنی گرم ، قهوه ، پخت قهوه ، نوش آباد ، میراث ناملموس.