کاربرد تئوری شناختی اجتماعی در پیشگویی رفتارهای خودمراقبتی در مبتلایان به دیابت نوع دو با سواد سلامت محدود

مقدمه: اگرچه انجام رفتارهای خودمراقبتی برای مدیریت بیماری دیابت امری مهم و ضروری است، اما معمولا مبتلایان به دیابت نوع دو و خصوصا بیماران با سواد سلامت محدود از انجام آن سر باز می زنند. شناخت مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر رفتارهای خودمراقبتی جهت طراحی مداخلات آموزشی اثربخش ضروری می باشد. بنابراین مطالعه ی حاضر باهدف تعیین عوامل تاثیرگذار بر رفتارهای خودمراقبتی در مبتلایان به دیابت نوع دو باسواد سلامت محدود بر اساس تئوری شناختی اجتماعی صورت می پذیرد. روش کار: مطالعه حاضر یک پژوهش توصیفی تحلیلی از نوع مقطعی است که بر روی 293 بیمار مبتلا به دیابت نوع دو با سواد سلامت محدود صورت پذیرفت. جهت شناسایی بیماران با سواد سلامت محدود از پرسشنامه S-TOFHLA استفاده گردید. اطلاعات مطالعه حاضر با استفاده از پرسشنامه های استاندارد (SDSA) برای سنجش خودمراقبتی، پرسشنامه (DMSS) برای سنجش خودکارآمدی، پرسشنامه (OEQ) برای سنجش انتظارات پیامد و یک پرسشنامه استاندارد برای سنجش سازه های تئوری شناختی اجتماعی جمع آوری گردید. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS V22 و با به کارگیری آنالیز رگرسیون چندگانه تجزیه و تحلیل گردید. یافته ها: نتایج: بر اساس نتایج آنالیز رگرسیون گام به گام، متغیرهای جنسیت، طول دوره بیماری، داشتن بیمه تکمیلی، انتظارات پیامد و خودکارآمدی درک شده، پیشگویی کننده های خودمراقبتی در بیماران مورد مطالعه بودند و 66 درصد تغییرات رفتارهای خودمراقبتی را تبیین نمودند (R2=0.66). متوسط نمره خودمراقبتی در خانم ها نسبت به آقایان 7/1 بیشتر بود .(β=1.7,p=0.007)به ازای یک سال افزایش طول دوره بیماری، میانگین نمره خودمراقبتی به اندازه 25/0 افزایش یافت.(β=0.25,p<0.001) میانگین نمره خودمراقبتی افرادی که بیمه تکمیلی نداشتند، نسبت به افرادی که از بیمه تکمیلی بهره مند بودند، به میزان 36/2 کمتر بود (β=-2.36,p<0.001). متوسط نمره خودمراقبتی به ازای یک واحد افزایش در خودکارآمدی، به میزان 21/0 افزایش یافت (β=0.21,p<0.001) همچنین به ازای یک واحد افزایش در نمره انتظارات پیامد، متوسط نمره خودمراقبتی به میزان 2/0 افزایش نشان داد .(β=0.20,p=0.002) نتیجه گیری: نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که جنسیت، طول دوره بیماری، داشتن بیمه تکمیلی، خودکارآمدی و انتظارات پیامد مهم ترین پیشگویی کننده های رفتارهای خودمراقبتی در مبتلایان به دیابت نوع دو باسواد سلامت محدود بود. لذا توجه به این ویژگی های جمعیت شناختی و همچنین سازه های خودکارآمدی و انتظارات پیامد جهت طراحی مداخلات آموزشی برای این گروه آسیب پذیر، ضروری می باشد.