بررسی ریشه زائی دورگ های بین گونه ای صنوبر (Populus alba x P. euphratica) از طریق کشت مریستم

سابقه و هدف: گونه های مختلف صنوبر اهمیت زیادی در زراعت چوب پیدا کرده اند و دورگ های بین گونه های مختلف امید به افزایش تولید چوب را در کشور را افزایش داده‎اند. به‎همین دلیل تلاش های زیادی در دورگ گیری بین گونه های مختلف این جنس صورت گرفته است تا ضمن گسترش اساس ژنتیکی آنها، از همه قابلیت های موجود در آنها استفاده شود و دامنه اکولوژیک آنها را نیز افزایش دهد. دورگ های بین گونه ای ضمن ایجاد تنوع ژنتیکی جدید، تفاوت های زیادی نیز با گونه های والدینی از خود نشان می دهند که در مواردی منشا ایجاد ارقام پرمحصول هستند. این تحقیق در پی مطالعه تفاوت بین دورگ های جدید بین گونه های پده (Populus euphratica) به عنوان والد پدری و کبوده (P. alba,) به عنوان والد مادری از نظر قدرت ریشه زائی است تا در صورت امکان به‎عنوان معیاری در گزینش ژنوتیپ های جدید به‎کار گرفته شود. مواد و روش ها: تکثیر رویشی سه دورگ جدید به‎روش کشت جوانه انتهائی انجام شد. ابتدا جوانه های فعال و در حال رویش از شاخه برداشت شده و پس از قطع برگ های جانبی جوانه های انتهایی، با استفاده از محلول 20% هیپوکلریت سدیم سترون شدند. یک تا دو میلی‎متر از جوانه های انتهایی در حال رشد جدا شده و بر روی محیط کشت MS با نصف مقادیر نیترات و ترکیب هورمونی IBA به‎میزان 01/0 میلی‎گرم در لیتر و BA به‎میزان 5/0 میلی‎گرم در لیتر قرار گرفتند. نمونه‎ها پس از استقرار برای تکثیر به محیط کشت DKW با ترکیب هورمونی 5/0 میلی گرم در لیتر BAP، 5/0 میلی گرم در لیتر 2iP و 05/0 میلی گرم درلیتر IBA منتقل شده و در اتاق رشد در شرایط نوری 16 ساعت نور و 8 ساعت تاریکی قرار داده شدند. پس از تکثیر، نمونه ها به‎دو محیط ریشه زائی DKW و ACM منتقل شدند و در پایان صفت‎های مرتبط با ریشه مطالعه و در قالب طرح آماری فاکتوریل تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: دورگ های مورد مطالعه از نظر شادابی، طول شاخه و قدرت ریشه‎زائی اختلاف معنی داری در سطح 1% از خود نشان دادند. به‎نحوی که یکی از دورگ ها حتی در مرحله تکثیر و پر آوری هم به‎میزان زیادی ریشه تولید کرد. این دورگ در مرحله ریشه زائی نیز متفاوت از سایر دورگ ها ظاهر شد و ضمن تولید ریشه زیاد از نظر طول شاخساره های تولیدی نیز برتر از سایر دورگ ها بود. نتیجه گیری: دورگ های مورد مطالعه از نظر ویژگی های رویشی از جمله توان ریشه دهی و طول شاخساره در تکثیر از طریق کشت مریستم به‎خوبی از هم متمایز شدند. از این تفاوت ها و تنوعی که در بین دورگ ها به ویژه در قدرت ریشه زائی مشاهده شد می توان در انتخاب کلن های برتری که در تکثیر رویشی هم سهولت ویژ ه ای دارند کمک گرفت.

کلیدواژه ها:

کشت جوانه انتهایی ، دورگ بین گونه‎ای ، کبوده ، پده