مقایسه خصوصیات محیطی و رسته بندی رابطه گونه های چوبی با عوامل محیطی در جنگل های شهرستان ایلام

سابقه و هدف: از آنجا که پایداری طولانی مدت اکوسیستم های جنگلی وابسته به حفظ کیفیت خاک است، آگاهی از وضعیت خاک های مناطق جنگلی و بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی به لحاظ درک فرایندهای خاکسازی حائز اهمیت می باشد. این مطالعه به منظور مقایسه خصوصیات محیطی، رسته بندی رابطه گونه های چوبی با عوامل محیطی در جنگل های شهرستان ایلام انجام گرفت. مواد و روش ها: به این منظور در رویشگاه غالب گونه های ارغوان، آلبالو وحشی، وامچک، بادام برگ سنجدی، دافنه، زالزالک، شن و کیکم 4 محل نمونه برداری به صورت تصادفی انتخاب شد. در هر محل نمونه برداری سه نمونه تصادفی خاک از عمق 30-0 سانتیمتری برداشت شد و یک نمونه ترکیبی از آن به آزمایشگاه خاکشناسی منتقل شد. خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک شامل: اسیدیته، هدایت الکتریکی، فسفر، نیتروژن، پتاسیم، آهک، کربن آلی، وزن مخصوص ظاهری، رطوبت اشباع و بافت خاک اندازه گیری گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که بالاترین میزان نیتروژن و کربن آلی در گونه شن و کمترین مقدار در گونه وامچک مشاهده شد. بیشترین میزان فسفر، پتاسیم، رطوبت اشباع، هدایت الکتریکی و اسیدیته در خاک زیر اشکوب کیکم مشاهده شد، در حالیکه خاک گونه ارغوان بالاترین میزان وزن مخصوص ظاهری را نشان داد. همچنین نتایج نشان داد که کمترین و بیشترین مقدار درصد آهک به ترتیب متعلق به گونه شن و ارغوان است. علاوه بر این بیشترین و کمترین میزان درصد شن به ترتیب در گونه وامچک و بادام برگ سنجدی نشان داده شد. بیشترین درصد رس در گونه آلبالو وحشی و کمترین میزان آن در گونه شن دیده شد. گونه شن بالاترین میزان درصد سیلت و وامچک کمترین میانگین را نشان داد. از نظر فیزیوگرافی گونه بادام برگ سنجدی در ارتفاع از سطح دریای بالاتری از سایر گونه ها و گونه کیکم و شن در بالاترین درصد شیب استقرار داشتند. نتایج آنالیز CCA نشان داد که بین عوامل محیطی و حضور گونه ها ارتباط معنی داری وجود دارد. عواملی همچون کربن آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آهک، هدایت الکتریکی، رس، سیلت، شن، ارتفاع از سطح دریا و جهت دامنه بر حضور و عدم حضور گونه های درختی ودرختچه ای بیشترین تاثیر را دارند. حضور دو گونه بادام برگ سنجدی و شن در کنار هم بیانگر شرایط مشابه رویشگاهی آن ها و بالا بودن فسفر، پتاسیم، نیتروژن، کربن آلی، رطوبت اشباع، سیلت در ارتفاع از سطح دریای بالاتر بود. همچنین نزدیکی شرایط رویشگاهی گونه های دافنه، زالزالک، آلبالوی وحشی و ارغوان با میزان آهک و شن بالا در رویشگاه آن ها قابل تفسیر می-باشد. نتیجه گیری: خصوصیات فیزیکی و شیمیایی و عوامل محیطی در گونه های مختلف اختلاف معنی داری را نشان می دهند. همچنین این خصوصیات بر حضور و عدم حضور گونه ها تاثیر گذارند.

کلیدواژه ها:

ارتفاع از سطح دریا ، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی ، زاگرس