بررسی شوری و اختلاط آب شور و شیرین در آبخوان شاهرود

پدیده اختلاط خواه بین آبهای از نواحی مختلف یک آبخوان باشد، خواه بین آبهایی از آبخوانهای مختلف، کنترل هیدرولوژیکی را بر روی کیفیت آبهای زیرزمینی اعمال مینماید. آبخوان شاهرود از جمله آبخوانهایی است که به دلیل وجود دامنه گسترده هدایت الکتریکی و جهت جریان آب، احتمال وقوع پدیده اختلاط و نفوذ آب شور در آن وجود دارد. توده های آب بسیار شور در شرق و جنوب شرق شاهرود که حاصل انحلال سازندهای تبخیری منطقه میباشند، میتوانند با حرکت به سمت آبهای زیرزمینی شیرین باعث افزایش شوری آنها شوند. پژوهش حاضر بهمنظور بررسی شوری و اختلاط آب شور و شیرین در آبخوان شاهرود انجام پذیرفته است. به این منظور تعداد 120 نمونه آب از چاه های بهرهبرداری موجود در دشت برداشت و آنالیز شد. در این پژوهش از نمودارها و روشهای هیدروشیمیایی مختلف از جمله نمودارهای پایپر، ترکیبی، شولر، HFED و نقشه های جهت جریان، پراکندگی کلر و EC استفاده شده است. قرارگیری نمونه ها در نمودارهای HFE-D، پایپر و شولر و نیز روند خطی نمودارهای ترکیبی مختلف، نشاندهنده وقوع اختلاط بین آبهای شور و شیرین در آبخوان است. بر اساس نقشه تغییرات کلر و جهت جریان، زون اختلاط و یا اثر اختلاط آب شور و شیرین تا مرکز منطقه دیده میشود و نمونه های بسیار شور شرقی تاثیر خاصی بر شیمی کل آبخوان نمیگذارند. در واقع وجود یک خط آب تقسیم در محدوده روستای رویان، مانند سدی نفوذناپذیر، از نفوذ بیشتر آبهای شور به کل آبخوان جلوگیری کرده است. درصد اختلاط آب شور و شیرین در آبخوان با استفاده از فرمولهای متداول تعیین شد. اختلاف در مقادیر محاسبه شده و واقعی ناشی از فرایند تبادل یونی است که یکی از فرایندهای مهم موثر بر شیمی آبخوان شاهرود میباشد.

کلیدواژه ها:

شوری ، اختلاط آب ، آبخوان شاهرود.