بررسی شیوع سندرم متابولیک و عوامل خطرزای آن با استفاده از دادههای مطالعه کوهورت فسا با درنظر گرفتن عوامل دارویی موثر بر سندرم متابولیک

سابقه و هدف: سندرم متابولیک شامل مجموعه ای از اختلالات متابولیکی نظیر چاقی، فشار خون بالا، هیپرتریگلیسریدمی، اختلالات لیپیدها و عدم تحمل گلوکز است، که خطر ابتلا به بیماری های قلبیعروقی، کبدی، کلیوی و برخی سرطانها در مبتلایان این سندرم بیشتر از خطر هر یک از عوامل فوق به تنهایی است. بر اساس گزارشها، کشور ایران از نظر شیوع این سندروم در رتبههای بالای جهانی قرار دارد، هرچند که میزان آن در مناطق مختلف کشور متغیر است.(بین 25 تا 40 درصد) عوامل مختلف از جمله استفاده از داروهای مشخصی ممکن است احتمال ابتلا به سندرم متابولیک را از طریق مستعد کردن برای افزایش وزن یا تغییر در متابولیسم چربی یا قند افزایش دهد. مرگ و میر بالای ناشی از این بیماری و بار اقتصادی ناشی از آن، اهمیت توجه ویژه به این عوامل خطرزا را دو چندان نموده است. اولین قدم در برنامه ریزی برای مداخله و اصلاح عوامل موثر بر سندرم متابولیک در یک جامعه ، تعیین وضعیت شیوع و مشخص کردن عوامل پدیدآورنده و تشدید کننده است. مواد و روشها: این مطالعه مقطعی از نوع توصیفی تحلیلی، در سال 1397 ازطریق پرسشنامه ای مدون، اطلاعات افراد مطالعه کوهورت فسا که شامل جمعیتی معادل 9501 نفر با رنج سنی 35 تا 70 سال است را از نظر اطلاعات دقیق دموگرافیک ، اجتماعی- اقتصادی ، آنتروپومتریک ، تغذیه ، تاریخچه پزشکی و مصرف داروها در کنار معاینات فیزیکی محدود و تعیین فعالیت های بدنی و الگوهای خواب مورد بررسی قرار داد. تشخیص سندرم متابولیک بر اساس معیارهای III) ATP) شامل فشار خون سیستولیک و دیاستولیک، سطح HDL خون، سطح تری گلیسرید خون، غلظت قند خون ناشتا، دورکمر صورت گرفته است. از آزمون های آمار ی تی مستقل ، کای اسکوایر و آنالیز واریانس یک طرفه برای تحلیل تک متغیره و آزمون رگرسیون لوجستیک جهت تحلیل چند متغیره استفاده شد. کلیه آنالیزها در سطح معنی داری 0.05 و با استفاده از نرم افزار Stata15 انجام شد یافتهها: شیوع کلی سندرم متابولیک 23.1 بود که به طور معنادار ی در خانمها ( ( 29.6 بیشتر از مردان ( 14.9) بود. از پنج معیار بالینی سندرم متابولیک، معیار چاقی با 66.4 و پس از آنHDL پایین با 37.4 بیشترین شیوع را داشتند. افراد مبتلا به سندرم متابولیک به طور معنا داری دارای سن، شاخص توده بدنی((BMI، تعداد دندان های فاسد شده و تعداد دندانهای پر شده بیشتر ولی واضحا میزان فعالیت بدنی کمتری و کیفیت خواب پایین تر در هر دو جنس بودند. علاوه بر این ، در مردان و زنان بیکار شیوع بالاتری از سندرم متابولیک 21.4) در مقابل 13.9 برای مردان و 31 در مقابل 24.2 در زنان) گزارش شد. (> P0/001) همچنین نتایج ما نشان می دهد که تعداد بارداری ها و تعداد سقط جنین ها در زنان مبتلا به سندرم متابولیک به طور معنا داری بیشتر از سایرین بود.( (p=0.01 بتابلاکرها، دیورتیک های تیازیدی ، داروهای کاهنده ی چربی خون ، داروهای کنترل کننده دیابت داروهایی بودند که از لحاظ آماری به صورت معنا داری مصرفشان با افزایش شیوع سندرم متابولیک در مردان و زنان و کل جمعیت، بالاتر می رفت. (> P0/001) داشتن شغل ، سیگار کشیدن ، مصرف داروهای پیشگیری از بارداری ، تعداد دندان های خارج شده ، میزان فعالیت فیزیکی ، مصرف داروهای تیازولیدیون ها (شامل Rosiglitazone و (Pioglitazone ، داروهای گلوکوکورتیکوئیدها و داروهای نورولوژی و روانپزشکی که سندرم متابولیک را بهبود می بخشند ( شامل Ziprazidone و Aripiprazol و Bupropion و Nefazodone و (Topiromate پس از تعدیل برای متغیرهای مخدوشگر بیشترین ارتباط را با شیوع سندرم متابولیک نشان دادند. (> P0/001) نتیجه گیری: از مطالعه انجام شده چنین استنتاج می شود که شیوع سندرم متابولیک در این منطقه از کشور به خصوص در زنان بالا می باشد بنابراین توجه ویژه به این گروه پر خطر و همچنین اهمیت بررسی شیوع این سندرم در تمامی استان های کشور از طریق یک دستورالعمل واحد غربالگری و تشخیصی با در نظر داشتن عوامل خطر و اقوام مختلف ضروری به نظر می رسد. با توجه به ارتباط این سندرم با مصرف برخی از داروها، مبتلایان در اولویت انتخاب دارویی مناسب جهت کاهش ابتلا به این سندرم هستند.

کلیدواژه ها:

سندرم متابولیک ، مطالعه کوهورت فسا ، شیوع ، عوامل دارویی موثر