حضور ترکیبات سرطان زا در هوای کلان شهرها

زمینه و هدف: ترکیبات پلی آروماتیک (PAH) از مهم ترین آلاینده های محیط زیست است. این ترکیبات بنا به وزن مولکولی آنها 278-128 در آلاینده ذرات معلق قابل رد یابی و استنشاق هستند. پلی آروماتیک ها معمولا بی بو و در حرارت محیط جامد می باشند. ابتلا به سرطان ریه، پوست، مثانه، تومور ریه و بروز سایر بیماری ها در افرادی که در معرض غلظت بالایی ازPAHs بوده اند مشاهده شده است. سرطان زایی این ترکیبات روی حیوانات نیز به اثبات رسیده است. تقریبا 90 درصد PAH ها سرطان زا می باشد. مهم ترین علت ایجاد این آلودگی احتراق سوخت های فسیلی و مواد آلی از جمله موتورهای دیزلی هستند. هدف از این پژوهش تعیین مهمترین آلاینده های سرطان زا درهوای کلان شهرها می باشد.روش کار: مطالعه حاضر مقاله مروری می باشد و با جست و جوی کلماتی مانند پلی آروماتیک، سرطان زا، آلاینده هوا در پایگاه های اطلاعاتی SID, Sciencedirect, Scupos, IranMedex انجام پذیرفت. در نهایت از بین تعداد 35 مقاله جست و جو شده،13 مقاله مورد مطالعه قرار گرفت. اصیل بودن، تازگی مقالات و تناسب با کلمات کلیدی از معیارهای گزینش مقالات بوده است.یافته ها: عوامل گوناگون جغرافیایی، اقلیمی، صنعتی و بخصوص وسایل نقلیه موتوری اعم از گازوئیلی و بنزینی در تولید این آلاینده خطرناک ایفای نقش می کند و الگوی تغییرات غلظت آن تابعی از مجموعه این عوامل می باشد. براساس مطالعات انجام شده 16 ترکیب طبق EPA از شاخص ترین ترکیبات PAHs هستند. در این میان ترکیبات بنزو پایرین از خاصیت سرطان زایی بسیار بالایی برخوردار است. حضور آلاینده PAHs در مقادیر بیش از حد مجاز تعیین شده توسط EPA می تواند احتمال ابتلا به انواع سرطان ها را در انسان افزایش دهد. در برخی مناطق جهان غلظت این آلاینده در هوا کمتر از حدی است که اثرات مزمن داشته باشد و در برخی مناطق نیز غلظت بالایی از آن گزارش شده است.نتیجه گیری: از آنجا که تاکنون پایش و مطالعه آلاینده PAHs در هوای کلان شهرها کمتر انجام گرفته و با توجه به اثرات سرطان زایی شدید این ترکیبات ، لذا ضروری است جهت اندازه گیری غلظت آنها در هوا و تعیین بهترین روش های مدیریتی و اجرایی جهت حذف این ترکیبات مخصوصا در کلان شهرها اقداماتی اصولی انجام پذیرد.

کلیدواژه ها:

آلاینده هوا ، PAHs ، کلان شهر ، سرطانزا