مدلسازی و تحلیل فرآیند تصمیم گیری برای اعلام تخلیه اضطراری آتش در ایستگاه مترو: مقایسه ساختار متمرکز و توزیع شده در ایستگاه امام خمینی (ره) تهران

زمینه و هدف: حادثه آتش سوزی ازجمله حوادث غیرمترقبه در متروها محسوب میشود که در صورت وقوع با توجه به تراکم بالای جمعیت و ساختار زیر زمین ایستگاههای مترو، در صورت عدم تخلیه اضطراری به موقع منجر به آسیب و تلفات انسانی گسترده خواهد شد. از آنجاکه اغلب در حوادث آتش سوزی تصمیم گیری ضعیف در پاسخ به شرایط اضطراری از دلایل اولیه وقوع تلفات محسوب میشود، اعلام وقوع حادثه پیش از شدت گرفتن آن تا حد زیادی در تسریع پاسخ به شرایط اضطراری و اقدام برای تخلیه اضطراری در مکانهای عمومی پرتردد و با تراکم بالای جمعیت موثر میباشد. به طور معمول دستور تخلیه اضطراری مترو زمانی اعلام میشود که مخاطره برای مسافران به تهدید جانی تبدیل شود. اگرچه یک معیار یا زمان استاندارد برای تخلیه اضطراری درهمه ایستگاه های مترو وجود ندارد، ولی در تئوری فرآیند تخلیه، زمان ایمن دردسترس برای تخلیه اضطراری شامل شناسایی خطر و واکنش تخلیه، بصورت مدت زمان آلارم و اعلام عمومی تخلیه اضطراری، زمان پاسخ و زمان تخلیه تا خروج آخرین فرد بدون آسیب تعریف میشود.نظر به اینکه زمان پاسخ به شرایط اضطراری بستگی به فرآیند تصمیم گیری برای پاسخ تخلیه اضطراری در آتش سوزی دارد، لذا تاخیر در اعلام تخلیه اضطراری باعث از دست دادن زمان در دسترس برای داشتن یک تخلیه ایمن خواهد شد. از اینرو مطالعه حاضر باهدف شناسایی فرآیند تصمیم گیری و اجرا برای اعلام تخلیه اضطراری آتش سوزی ایستگاه مترو با رویکرد مدلسازی و مقایسه ساختار تصمیم گیری متمرکز و ساختار تصمیم گیری توزیع شده در نمونه موردی ایستگاه مترو امام خمینی پرداخته است.روش کار: در این مطالعه با استفاده از کاربرد )Business rocess Modeling Notation(B MN در توصیف و طراحی مجدد فرآیندهای ارائه خدمات، به تحلیل فرآیند موجود تصمیم گیری و اجرای اعلام تخلیه اضطراری در ایستگاه های مترو در نمونه موردی ایستگاه امام خمینی )ره( تهران پرداخته شده است و با استفاده از ابزار شبیه سازی مبتنی بر B MN اثرات تصمیم گیری متمرکز برای اعلام تخلیه اضطراری در مقایسه با تصمیم گیری توزیع شده موردبحث قرارگرفته و برای بهبود شرایط موجود تغییرات و پیشنهاد ی ارائه شده است.یافته ها: یافته های این مطالعه در سه مدل شامل توصیف شرایط موجود، تحلیل فرآیند تصمیم گیری متمرکز و تحلیل فرآیند تصمیم گیری توزیع شده در مدل شبیه سازی شده ارائه شده است. توصیف فرآیند موجود در نمونه موردی مطالعه حاضر نشان میدهد سیستم پاسخ به شرایط اضطراری ایستگاه های مترو شهر تهران دارای یک ساختار ترکیبی است. در ساختار موجود تصمیم گیری برای اعلام تخلیه اضطراری ایستگاه بصورت متمرکز میباشد درحالیکه ساختار جمع آوری اطلاعات برای تصمیم گیری غیرمتمرکز و توزیع یافته انجام میشود. یافته های حاصل از بازمهندسی ساختار فرآیند موجود در مدل شبیه سازی شده به ساختار متمرکز تا حد زیادی زمان تصمیم گیری اعلام تخلیه اضطراری را کاهش میدهد. سپس در راستای ارائه مدل مطلوب تصمیم گیری در شرایط اضطراری نتایج کمی مدل تصمیم گیری توزیع یافته با تصمیم گیری متمرکز مقایسه شده است.نتیجه گیری: با توجه به یافته های این مطالعه نتایج مقایسه و تحلیل کمی زمان تصمیم گیری برای اعلام تخلیه اضطراری در شبیهسازی مدل ساختار تصمیم گیری متمرکز و ساختار تصمیم گیری توزیع شده نشان میدهد که در شرایط اضطراری، با توجه به شدت و سرعت گسترش حادثه، دادن اختیارات تصمیم گیری به واحدهای عملیاتی زمان پاسخ و اقدام به تخلیه را کاهش میدهد. از اینرو، با توجه به اهمیت تصمیم گیری درست و بموقع در تخلیه اضطراری کارآمد و موثر طراحی ابزار تصمیم گیری برای اعلام تخلیه اضطراری در مدل تصمیم گیری توزیع شده در مطالعات آتی پیشنهاد میشود.

کلیدواژه ها:

تصمیم گیری ، تخلیه اضطراری ، مترو