بارز سازی نقش روستاهای پیرامونی در توسعه پایدار مناطق حفاظت شده مطالعه موردی: آهوی ایرانی در منطقه شکارممنوع قراویز، استان کرمانشاه

تنوع زیستی منبعی است که سلامت جوامع و اکوسیستم ها را تضمین میکند، به عبارت دیگر تنوع، ضامن سلامت محیطزیست است. در دنیایی که به سرعت به سوی توسعه پیش میرود، تنوع زیستی و یا به بیانی دیگر مدیریت منابع گرانبهای حیات و توسعه پایدار، یکی از بزرگترین و مهمترین چالشهای پیش روی بشر امروز به شمار می آید. حفاظت از محیطزیست به همان اندازه که وظیفه دولتها بوده، نیازمند مشارکت راستین و آگاهانه مردم نیز است. جوامع محلی پیرامون منطقه توزیع آهوی ایرانی (Gazella S.subgutturosa) در سالهای اخیر نقش فعال و پررنگی در جهت حفظ جمعیت اینگونه ارزشمند داشتهاند. در این مناطق حضور آهوی ایرانی در دو بازه زمانی 1990(1369) و 2015 ( 1394) جمعآوری شد. اطلاعات پراکنش گذشته آهوان و نگرش جوامع روستایی با استفاده از مطالعات میدانی و توزیع پرسشنامه تهیه گردید. به این منظور درمجموع 4 بازدید میدانی، 80 پرسشنامه بهصورت باز و مصاحبه آزاد تکمیل گردید. مدلسازی زیستگاه گونه در دو بازه زمانی با استفاده از مدل آنتروپی بیشینه (MaxEnt) انجام گرفت. نتایج مدلسازی نشان داد که بخش وسیعی از زیستگاه گونه در بازه زمانی دوم ازدست رفته و فاقد مطلوبیت است. به عبارتی با افزایش جمعیت مناطق روستایی و به طبع آن افزایش فعالیتهای کشاورزی در طول 27 سال از زیستگاه های مطلوب گونه کاسته شده است. لذا حفاظت ازاینگونه با چنین شرایطی بسیار حیاتی است؛ اما نتایج تحلیل کای مربع نشان داد که بین سطح سواد و گروه های سنی مختلف در آشنایی با آهوی ایرانی، تفاوت معناداری نیست (P> 0/05) و شناخت خوبی نسبت به گونه در منطقه شکارممنوع قراویز وجود دارد. با مشارکت جوامع محلی حاشیه منطقه قراویز و نیز احداث سد تنگ همام و بهبود شرایط زیستگاهی هماکنون بیش از 1000 راس آهوی ایرانی در منطقه زیست میکنند که بخش عمده آن وامدار شرایط مذکور است. نتایج این مطالعه نشان داد که افزایش آگاهی مردم روستایی پیرامون مناطق حفاظت شده نسبت به حفاظت از گونه های ارزشمند و پرچمدار و همچنین دخالت دادن آنها در فرآیندهای مدیریت حیاتوحش میتواند گامی بسیار مهم در راستای تحقق مفاهیم توسعه پایدار از طریق حفاظت و صیانت از تنوع زیستی باشد.

کلیدواژه ها:

توسعه پایدار ، مشارکت مردمی ، آهوی ایرانی ، قراویز