تقابل های دوتایی در سوره ی مبارکه اللیل

تقابل در لغت با یکدیگر روبروشدن یا با هم رویاروشدن است. (دهخدا، 1343: 828). تقابل در منطق رابطه ی دو چیز است که در یک زمان از جهت موضوع نتوانند وجود داشته باشند، گرچه تصور آنها محال نیست، مثل رابطه ی مادر و دختری. (انوری، 1381: 1823). تقابل یا مقابله محدود به اضداد نمیشود بلکه شامل آن و دیگر گونه هاست. تفاوت بین طباق (تضاد) و مقابله این است که در طباق دو ضد وجود دارد و بیان میان اضداد است. اما در مقابله چهارضد یا بیشتر از آن وجود دارد و بیان اضداد و غیر اضداد میباشد. تقابل بر اساس صفات مشترک واجها شامل تقابل دوجانبی، چندجانبی، مشترک، منفرد و خصوصی است. (ساغروانیان، 1369: 86-85).در معنی شناسی اغلب تقابل را برابر با تضاد میدانند که عبارتند از: تقابل مدرج، تقابل مکمل، تقابل دوسویه، تقابل جهتی، تقابل واژگانی و تقابل ضمنی. (صفوی، 1383: 120-117). انواع تقابل در علم منطق بدین شرح است: تقابل نقیضین، تقابل ملکه و عدم آن، تقابل ضدین (دو لفظ متضاد) و تقابل دو لفظ متضایف. (سرشار، 1382: 24-23).