دو واژه ی کلیدی در شناخت خاستگاه آیین زار

آیین زار در پهنه ی گسترده ای از آسیای میانه تا شمال آفریقا شناخته شده است. هر چند در فضاهای شهری اجرای این آیین مردود و مطرود به شمار میآید اما با این وجود در حوزه های مختلف فرهنگی جهان، همچنان معتقدان و مجریان بسیاری دارد. در میان رویکردهای مطالعاتی مختلفی که به این آیین چند بعدی می توان داشت، شناخت خاستگاه نخستین این آیین از پرسش های مجهولی است که پس از سال ها مطالعه و بررسی هنوز بدون پاسخ مانده است. برخی پژوهشگران خاستگاه زار را به شمال فلات ایران منسوب می کنند در حالی که بسیاری دیگر، خاستگاه آن را به کشورهای آفریقایی پیوند می دهند. در پژوهش حاضر پس از معرفی آیین و حوزه های پراکندگی آن، نظریات مطرح شده دربارهی خاستگاه زار معرفی میشوند. به دلیل اینکه آیین زار در مقابل تغییرات اعتقادی جامعه بسیار منعطف بوده و فرگشت های متعددی را در بدنهی محتوایی خود پذیرفته است، شناخت خاستگاه نخستین آن امر دشواری خواهد بود. در این راستا به بررسی تاریخی و معنایی دو واژه از نام های اصلی و مورد استفاده در این آیین می پردازیم. دادههای نخستین دستاورد سال ها پژوهش میدانی نگارنده است که با بهره مندی از منابع مکتوب تکمیل می شود.

کلیدواژه ها:

زار ، باد ، ایران ، آفریقا ، خاستگاه