جلوه ی متفاوت غم و شادی در غزلیات بیدل دهلوی

غم و شادی مفاهیمی انتزاعی و مناقشه برانگیز هستند که در ادب غنایی ما، نقش انکارناپذیری داشته و دارند. این پژوهش بر آن است تا با روش تحقیق کیفی، از نوع تحلیلی- توصیفی و شیوه ی متن پژوهی عناصر غم و شادی را در غزلیات بیدل دهلوی واکاوی کند. یافته ها نشان میدهد: بیدل در ارائه نظریات و دیدگاه خویش درباره این دو عنصر از ترفندهای تناقض، تصویرسازی و تجسم مکانی بهره میجوید. از در و دیوار غزل بیدل، غم و اندوه میبارد. او یک غم پرست به تمام معناست، نظام فکری و اندیشگانی او مبتنی بر غم و اندوه است و اگر جایی در غزل او، سخنی از طرب و شادی است، خنده توام با گریه است و شاعر مخاطب خویش را از شادی های کاذب و مذموم همچون دنیادوستی پرهیز میدهد. بیدل با نگرش وحدت وجودی و تفکر خاص عرفانی فلسفی خویش، با عناصر غم و شادی روبه رو میشود و در غزل او شور طربجوش خمستان فنا، با غم فنا و بقا پیوند مییابد.

کلیدواژه ها:

بیدل دهلوی ، تجسم مکانی ، تصویرسازی ، تناقض ، شادی ، غم