بررسی و مطالعه ویژگیهای معماری مقبره سه گنبد ارومیه

در معماری اسلامی پس از مساجد، اماکن مقدس و مقابر مذهبی از جایگاه والایی برخوردارند، ایرانیان از دیرباز با شیوه ساختن مقبره آشنا بوده و همیشه بزرگان خود را احترام میگذاشتند و برای جاویدان ماندن نام آنها مقابر و آرامگاه هایی برپا میداشتند. این مقبره ها هر کدام نمایانگر گوشه هایی از تمدن وفرهنگ این کشور باستانی نیز هستند. اوج ترقی معماری مقابر در ایران از دوره سلجوقیان آغاز شد؛ زیرا در این دوران معماران با استفاده از تجربیات گذشته و تاثیر گرفتن از سبکها و روشهای مختلف معماری، آرامگاه هایی را به اشکال گوناگون و در طرحهای متنوع خلق کردند. پژوهش حاضر به بررسی، قدمت و معماری مقبره سه گنبد، واقع در استان آذربایجان غربی، به مرکزیت ارومیه پرداخته است، در مدخل بنا سه کتیبه به خط کوفی تعبیه شده که آن را از سنگ تراشیده اند و در پایان کتیبه، محرم سال 580 ه.ق. حجاری شده است که بیانگر قدمت مقبره یا برج آجری به قرن ششم هجری میباشد. طبق کتیبه موجود این بنا به دستور شیشقاط المظفری یکی از امرای سلجوقی ساخته شده است. معمار آن شخصی به نام منصور بن موسی بوده، از نظر معماری این بنا با مقابر قرن ششم هجری بخصوص مقابر مراغه و سایر مقبره های دوره سلجوقی مشابهت فراوانی دارد. مهمترین ویژگی این بنا وجود دو قالب تزئینی در جبهه شمالی بنا حاوی مقرنس، گره بندی و کتیبه های کوفی با نام بانی و سازنده آن است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که پی این مقبره با سنگ، ملات، ماسه و آهک بوده و مصالح بکار رفته در ساخت این بنا آجر و سنگ است. مسئله مهم دیگر پالن داخلی بنا و اتاق مقبره، مربع شکل آن است که معمار با مهارتی خاص در برجی استوانه ای این اتاق مربع شکل را تعبیه کرده است.

کلیدواژه ها:

آذربایجان ، سردابه ، مقبره ، محراب ، طاق نما ، کاربندی ، گره بندی ، مقرنس.