بررسی سکونتگاه های غیررسمی، حاشیه نشین، زاغه نشین و نقش ساماندهی و توانمندسازی در این مناطق

پدیده حاشیه نشینی به مفهوم امروزین آن، در کشورهای پیشرفته ی جهان بوجود آمده و با صدور برنامه های اقتصادی اینگونه کشورها تحت عنوان برنامه های رشد و توسعه در کشورهای جهان سوم گسترش یافت. پیامد رشد صنعتی کشورهای غربی، بروز مسائل ومشکلات اجتماعی فراوانی بود که یکی از آنها، حاشیه نشینی است. مناطق صنعتی فعال به عنوانقطب های جاذب جمعیت، به فراخوانی نیروی کار از نقاط مختلف کشورهای خویش ویا دیگر کشورهای جهان پرداخته ومازاد جذب نشده ی این نیروها را در سکونتگاه هایی نامناسب ویا سرپناه هایی سرهم بندی شده در نقاطی بخصوص از شهر گرد هم آوردند و در این راستا حاشیه نشینی چهره ی زشت خویش را آشکار ساخت. رشد و توسعه ی کشورهای سرمایه داراگرچه با غارت دیگر کشورهای جهان همراه بود، اما قادر به چاره اندیشی برای این گروه وازده (حاشیه نشینان نبوده و مشکل حاشیه نشینی هنوز هم به صورت مناطقی مشخص در گوشه و کنار شهرهای بزرگ این کشورها، دیده می شود که محله ی هارلم نیویورک، یکی از معروف ترین نمونه های اینگونه مناطق است. اجرای برنامه های نواستعماری در کشورهایجهان سوم تحت عنوان برنامه های توسعه، در راستای شکست ساختار اجتماعی و اقتصادی سنتی اینگونه کشورها عمل کرده و به همراه خود، پدیده ی شوم حاشیه نشینی را به ارمغان آورده است. کشورهای جهان سوم، به دلیل تحت سلطه قرار گرفتن وعدم توانایی در غارت دیگر ملل، قادر به کنترل ابعاد رو به افزایش این پدیده نبوده و تعداد زاغه نشینان اینکشورها، بطور روز افزونی افزایش می یابد بطوری که امروزه وجود حاشیه نشینان در اطراف شهرهایی بزرگ مانند کلکته، پدیدهای عادی به نظر می رسد. حدود 30 ٪ از افراد ساکن در شهرهای بزرگ و پایتخت های کشورهای جهان سوم بطور زاغه نشینی زندگی می کنند. در ایران نیز پس از ورود واستقرار سرمایه داری وابسته، پدیده حاشیه نشینی بوجود آمد ورشد آن عمدتا از سال 1320 به بعد شدت یافت است و در این راستا مدیریت شهری تلاش گسترده ای برای ساماندهی آن انجام داده و در حال انجام است لیکن هنوز وضعیت نامتعادل سکونتگاه های غیر رسمی در تهران و سایر کلان شهرها وجود دارد و برنامه ریزی های منسجم و کارایی را نیاز دارد.

کلیدواژه ها:

سکونتگاه های غیر رسمی ، حاشیه نشینی ، زاغه نشینی ، ساماندهی سکونتگاه های غیر رسمی