نقش عدالت اجتماعی در شکوفایی علمی تمدن اسلامی عهد رضوی

علوم در تمدن اسلامی ادواری را پشت سر نهاده و مراحل تکوین، رشد و شکوفایی، گسترش و به دنبال آن رکود و حتی به زعم برخی انحطاط را سپری کرده است. تمدن شناسان، عهد مامون عباسی را که بخشی از آن با حضور علمی امام رضا(ع) همراه است، دوره آغاز اوج گیری و نضج آن دانسته اند. این که چه اسباب و عللی در آن نقش داشته، پرسشی محوری است که محققان پاسخ هایی به آن داده اند، اما آن چه بیش از همه اذهان آنان را به خود معطوف ساخته، وجود فضای مناسب اجتماعی و متناسب با تولید علم بوده که این دوره را از ادوار دیگر متمایز ساخته است. بی گمان رشد علم و توسعه مرزهای آن در کویر فکری و خلوت افراد یا با فرمان حکومتی و حتى بذل و بخشش مالی پدید نمی آید، بلکه محصول هم اندیشی، مناظره، پرسش و پاسخ و وجود فضای تعاملی آزاد برای اندیشمندان، دانشمندان و دغدغه مندان است که امکان اظهار نظر و نقد بنیادین داشته ها را می دهد. به زعم این نوشتار، دوره امام رضا(ع) چنین بستری فراهم شده بود، چون از یک سو همه افراد از هر مسلک و مذهبی می توانستند وارد گفتگوی علمی و تمدنی گردند، از سوی دیگر به نقد یافته ها و داشته های مسلمانان بپردازند و از آن مهم تر، آثار و نوشته های بیگانگان را که در ذهنیت مسلمانان اولیه ارزش اعتنا نداشتند، به زبان اسلامی برگردانده و در نشست های علمی و مناظره های جدی، با امکان برابر که حتما نسبتی با فضای جامعه داشت، مورد چند و چون قرار دهند

کلیدواژه ها:

تولید علم ، عهد رضوی ، مامون عباسی ، عدالت اجتماعی ، فرصت برابر