بررسی گزاره لا تجتمع امتی علی الضلاله و جایگاه آن در اصل امامت

مقوله امامت، افزون بر کشاکش ­های عینی، خاستگاه تضارب انگاره­ها در تطبیق آموزه­ های اسلامی بر مصادیقی خاص نیز شده است. در این میان، استناد به واژگانی شکل­یافته در بستر این تحولات، زمینه مشروعیت­بخشی به یک نگاه را مطالبه کرده است. دعوی متزلزل اجماع اهل مدینه بر خلافت فردی خاص، نیازمند مبنایی شرعی بر حجیت بود که از مهم­ترین ادله اثبات این انگاره، متن لا تجتمع امتی علی الضلاله دانسته شد. نقل معروف دیگر، یعنی لا تجتمع امتی علی الخطا در هیچ­یک از مجامع و منابع کهن حدیثی سنی و شیعه مشاهده نمی­ شود. هدف اصلی نگاشته حاضر، که با روش توصیفی - تحلیلی سامان یافته، بررسی سندی و تبیین چیستی دلالت این دسته از متون است. برآیند این واکاوی بیانگر ضعف سندی تمام نقل­ های این خبر در منابع عامه و خاصه است. جبران ضعف سندی با راهکار تواتر معنوی، افزون بر دور­بودن، مخالف با کمیت روایات متضمن حجیت اجماع است. افزون بر کندوکاو در سند، به لحاظ دلالت به نقد متن­محور با دو ملاک ادله عقلی و ادله نقلی پرداخته شده است. احتمال خوانش ­های سازگار با متن، تاویل آن را به تفسیری مخالف با عقل و نقل ناسازگار می­ سازد. برآیند بررسی اشکال­ های سندی و دلالی، اصل جایگاه معصوم در عدم اجماع بر گمراهی در صورت اتفاق تمامی امت را اثبات و نقطه ثقل شکل­نیافتن ضلالت را، حضور معصوم می­ نمایاند.

کلیدواژه ها:

اجماع ، معصوم ، امت ، امام