جستاری پیرامون تجلی زن درآیینه ادبیات عرفانی

زن به عنوان نیمی از جامعه انسانی در پژوهشهای نوین جایگاه ویژهای دارد. نظر به تحول عمدهای که در نگرش به این عنصر برجسته اجتماعی در عصر حاضر به وجود آمده، مطالعه دیدگاه های طبقات مختلف جامعه در خصوص زن برای شناخت جامعتر و دقیق تر او امری ضروری مینماید. عرفا به دلیل جایگاه والا و مثبتی که در بین طبقات مختلف جامعه دارند، دیدگاهشان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مقاله تلاش میشود جلوه زن از نظر عرفای بزرگ از جمله سنایی و عطار تحلیل و بررسی شود. آنچه در نمود اول دریافت میشود این است که آنان اکثر اندیشه های خود را از آموزه های متعالی قرآن و احادیث نبوی دریافت نموده اند. در وهله دوم از حاصل این پژوهش درمی یابیم که نگاه مثبت و احیانا منفی آنان در مورد زنان امری احساسی یا شخصی نیست، بلکه آن چنانکه گاه در قرآن کریم و کلام بزرگان دین هم با نمونه هایی از آنها روبرو میشویم، اغلب عکس العملی است در برابر رفتار منفی و ناشایست فردی و نقش هایی که برخی از زنان ایفا نمودهاند. انتقاد از رفتار نادرست انسانها نه خود آنها امروزه از دیدگاه روانشناسی نیز مورد تایید است. برخورد منفی با رفتارهای ناپسند و شخصیت منفی افراد، امری است که اختصاص به جنس زن ندارد؛ مردان بسیاری از جمله ابوجهل ها و ابولهب ها در قرآن کم نیستند که از آنها به بدی یاد شده است. عرفای بزرگ ما به اقتضای حال و مقام سخن، گاه زنانی را به عنوان اسوه و الگو معرفی کردهاند که مردان باید درس مردانگی، توکل، فداکاری و... از آنها بیاموزند.

کلیدواژه ها:

زن ، شعرعرفانی ، سنایی ، عطار