بررسی عوامل موثر بر زیستگاه مطلوب گونه پلنگ ایرانی با استفاده از پروتکل ارزیابی زیستگاه

پلنگ ایرانی (Panthera pardus saxicolor) یکی از زیرگونه های پلنگ معمولی است که در لیست سرخ اعلام شده توسط اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN) که در محدوده خطر انقراض (EN) قرار گرفته است. از اینرو تمرکز مطالعات و برنامه های اجرایی پروژه های ملی در راستای حفاظت از گونه طی سالیان اخیر از اهمیت بالایی برخوردار شده است. با توجه به اهمیت مسئله در این مطالعه با هدف بررسی عوامل موثر بر زیستگاه مطلوب گونه پلنگ ایرانی با استفاده از روش HPE در پنج منقطه حفاظت شده استان خراسان شمالی پرداخته شد. از اینرو در دو عامل اصلی طبیعی (قوچ، کل، آهو، پایکا، روباه و سایر طعمه ها، آب، پناه، غذا و وسعت و عامل مصنوعی (شکار، روستا، آغل، راه، شهر، زیست بوم و معدن) در محیط نرم افزار IDRISI مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد از بین عوامل طبیعی و زیررده طعمه ها قوچ، کل و آهو با وزن نهایی 424/0، 302/0 و 116/0 مهمترین اجزای رژیم غذایی و در زیررده عوامل محیطی عوامل پناهگاه و غذا به ترتیب با وزن نهایی 607/0 و 235/0 بیشترین نقش را در مطلوبیت زیستگاه پلنگ ایرانی از خود نشان دادند. از بین عوامل مصنوعی نیز عامل شکار، روستا، آغل و راه به ترتیب با اوزان 371/0، 271/0، 153/0 و 097/0 بیشترین نقش را در مطلوبیت زیستگاه گونه دارند. در نهایت با استفاده شاخص HSI به تعیین بهترین منطقه برای زیستگاه گونه پلنگ ایرانی پرداخته شد. نتایج این بخش نشان داد منطقه سالوک و ساریگل بهترین مناطق حفاظت شده به لحاظ مطلوبیت زیستگاه گونه هستند. نتایج این مطالعه به مدیران و برنامه ریزان حفاظت محیط زیست این امکان را فراهم خواهد آورد تا با انتخاب مناطق پیش بینی شده به عنوان زیستگاه مطلوب و همچنین فراهم آوری شرایط زیستگاه های دیگر با توجه به فاکتورهای معرفی شده در این مطالعه بتوانند محدوده بوم شناختی مطلوبی برای حفاظت از گونه فراهم آورند.

کلیدواژه ها:

پلنگ ایرانی ، HPE ، زیستگاه مطلوب ، خراسان شمالی