چگونگی اثرگذاری شغل بر سلامت در طولانی مدت از دیدگاه طب ایرانی

مقدمه: در طب ایرانی منظور از صحت، حالتی است که در آن اعضای بدن وظایف خود را به درستی انجام دهند. عوامل موثر بر صحت در طب ایرانی شامل طیف وسیعی از عوامل فردی، اجتماعی، اقلیمی، محیطی و سبک زندگی میباشد که با مکانیسمهای گوناگونی اعمال اثر میکنند. شغل در طب ایرانی به عنوان یک عامل موثر بر سلامت شناخته شده است. جدا ازاینکه هر شغل ممکن است در محیط کاری مخاطراتی را برای صاحب آن شغل ایجاد نماید، مشاغل قادرند در طولانی مدت با ایجاد تغییراتی، سلامت صاحبان حرفه را تحت تاثیر قرار دهند. این مطالعه به اثرات مشاغل بر سلامت در طولانی مدت، از منظر طب ایرانی پرداخته است.روش کار: مطالعه مروری منابع طب ایرانی و آنالیز محتوابرای انجام این مطالعه، به منابع معتبر طب سنتی ایرانی که نویسندگان شناخته شده و معتبری داشته باشد و متعلق به قرن سوم تا قرن چهاردهم هجری قمری باشد، نظیر قانون در طب (ابن سینا)، خلاصه الحکمه (عقیلی خراسانی)، اکسیر اعظم (ناظم جهان)، ذخیره خوارزمشاهی (حکیم جرجانی)، رجوع شده است و در ذیل مباحث حفظ الصحه و مزاج و عواملی که بر آنها اثر داشته باشد، هر جا سخن از مشاغل آمده است، یادداشت شده، مطالب به صورت فیش دسته بندی شدند و با خوانش مکرر فیش ها، جانمایه ها (تم ها)ی مطالعه استخراج شدند. در مرحله بعدی، با استناد به مباحث بنیادین طب سنتی ایرانی و نیز مطالب مرتبط با مطالعه که از مقالات و پژوهش های جدید به دست آمده اند، مطالب استحصال شده مورد تجزیه و تحلیل از نظر محتوا قرارگرفتند. مشاغلی که امروز مطرح اند و در گذشته مطرح نبوده اند، با توجه به ویژگی ها و شرایط آن شغل و تاثیری که آن شرایط بر سلامتی می گذارند، مورد بررسی قرار گرفته اند.لازم به ذکر است که علاوه بر استفاده از کتاب های معتبر طب سنتی ایرانی، در مرحله تهیه فیش ها به سایت های علمی نظیر سایت جهاد دانشگاهی و pub med و Google scholar مراجعه شد و کلید واژه های طب ایرانی، شغل، سلامت، Occupation Persian Medicine , Traditional Medicine, Iranian Medicine جستجو گردید و مطالعه مرتبطی یافت نشد. در مرحله آنالیز محتوا نیز با همان کلیدواژه ها به سایت های علمی نظیر سایت جهاد دانشگاهی و pub med وGoogle scholar و نیز سایت مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی کاشان و دبیرخانه عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت و ترویج عدالت در سلامت معاونت سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و کتابهای بهداشت عمومی مراجعه شد و مطالب و مقالاتی که به تجزیه و تحلیل داده ها کمک کند، استخراج شدند.نتایج: مشاغل به مرور زمان با تاثیر بر مزاج، نیروهای بدنی، هیئت بدنی و اعراض نفسانی، بر سلامتی اثر می گذارند. بسیاری از مشاغل به تدریج کیفیتی را بر بدن عارض میکنند. این کیفیت جدید گاه در کل بدن و گاه در یک عضو، مشهودتر است و می تواند زمینه ابتلا به ناخوشی ها و بیماری ها را فراهم آورد. برای مثال، کار در محیط های مرطوب به تدریج کیفیت تری، کار در مجاورت حرارت، گرمی و خشکی، و کار در مجاورت خاک، خشکی را بر بدن عارض میکنند. برخی مشاغل تغییرات چندگانه در مزاج ایجاد می کنند برای مثال، کارهای محاسباتی که در آن فرد ساعتها در وضعیت نشسته از مغز خود کار می کشد، به دلیل عدم تحرک بدنی باعث غلبه تری بر بدن میشود درحالیکه به دلیل کار زیاد فکری، خشکی بر مغز غلبه میکند. مشاغل می توانند بر نیروهای بدنی اثر بگذارند. برای مثال، ادمان فعالیت در هوای آلوده باعث ضعف قلب و ریه؛ شب کاری باعث ضعف گوارش، و کارهای با اندیشه فراوان مانند کارهای مدیریتی باعث ضعف قلب و مغز می شوند. مشاغلی که بار زیادی بر بدن تحمیل می کنند و مشاغلی که در آنها فرد بایستی ساعت ها در یک وضعیت بماند، به مرور شکل اندام ها را تغییر می دهند. ستون فقرات، سیستم اسکلتی و وریدها بیش از بقیه در معرض تغییر شکل هستند. تاثیر اعراض نفسانی بر بدن تاثیری بسیار قوی است. صاحبان مشاغلی که در معرض اعراض نفسانی (هیجانات) هستند، به تدریج ممکن است دچار عوارض سوء ناشی از اعراض نفسانی شوند. برخی مشاغل ممکن است با بیش از یک مکانیسم بر صاحب حرفه اثر داشته باشند. برای مثال، در مامور راهنمایی رانندگی که ساعت ها زیر آفتاب درهوای آلوده سرپا میایستد، شغل با سه مکانیسم در طولانی مدت سلامتش را تحت تاثیر قرار خواهد داد.نتیجه گیری: جنبه هایی از اثرگذاری شغل بر سلامت در طب ایرانی شرح داده شده است که برخی از آنها در مطالعات نوین به چشم نمی خورد و لذا می تواند بابی جدید در این مقوله بگشاید هرچند که باید در قالب تحقیقاتی جامع، تایید گردند.

کلیدواژه ها:

طب ایرانی ، شغل ، سلامت