بررسی میزان شیوع ناراحتی های اسکلتی عضلانی با پرسشنامه CMDQ در یکی از صنایع خودروسازی تهران در سال 1396

مقدمه: اختلالات اسکلتی عضلانی به عنوان یک مشکل شایع و پرهزینه به شمار می رود. برای پیشگیری از این اختلالات و عواقب مستقیم و غیر مستقیم آن و همچنین انجام مداخلات ارگونومی فیزیکی و سازمانی و لازم است ابتدا به تشخیص اولویت های آن پی ببریم. صنعت خودروسازی به عنوان یکی از مهم ترین صنایع کشور به شمار می رود که باتوجه به شرایط ارگونومیکی نامناسب محیط کار اعم از سیکل های زمانی کاری فشرده، استفاده از انواع وسایل و ابزار آلات سنگین و پوسچرهای نامناسب بدن حین کار ، کارگران این صنعت را مستعد ناراحتی های اسکلتی عضلانی کرده است . با توجه به لزوم رعایت اصول ارگونومی و پیشگیری از اختلالات اسکلتی عضلانی و بالتبع افزایش بهره بھروی و کاهش هزینه های مستقیم و غیر مستقیم, بررسی میزان شیوع نارحتی های اسکلتی عضلانی و پایش متناوب سلامت کارگران ضروری است. همچنین با دانستن شیوع ناراحتی های اسکلتی عضلانی می توان تاثیر مداخلات مختلف را سنجید و برنامه ریزی های سازمانی مدیریتی دقیق تری را در این خصوص انجام داد. روش ها: این مطالعه توصیفی تحلیلی بر روی 623 مرد کارگر بود که در همه ی سالن های کارخانه اعم از سالن های رنگ، مونتاژ و بدنه انجام شد . کارگران با انواع وظایف مختلف مشغول بودند و با یک روش ویژه ی ارزیابی ارگونومی در صنعت خودروسازی به نام روش MAZDA و همچنین با روش مرسوم RULA، سطح ریسک ایستگاه های کاری بررسی شدند. با استفاده از پرسشنامه CMDQ میزان شیوع اختلالات بر روی 20 ناحیه از بدن شامل قسمت های چپ و راست قسمت تحتانی پا، زانو، ران، باسن،مچ ، ساعد، قسمت تحتانی پشت، قسمت فوقانی بازو ، قسمت فوقانی پشت، شانه و گردن انجام شد. در نهایت نتایج بدست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS.19 تحلیل شدند. نتایج: نتایج حاصل از آن است که به ترتیب نواحی زانو ( %51.13 ), کمر ( %50.45 ) و گردن (%50.22 ) بیش ترین شیوع ناراحتی های اسکلتی عضلانی را دارند و در اولویت اول می باشند. همچنین بقیه ی نواحی بدن نیز از جمله پا(%44.34), مچ (39٫59%) و قسمت فوقانی پشت ( %38.68 )، شانه (%38.00 ) و قسمت تحتانی پا(%36.42 ) در اولویت دوم قرار دارند ،درصد شیوع ناراحتی اسکلتی عضلانی در بقیه ی نواحی بدن نیز عبارتند از: قسمت فوقانی بازو ( %29.18 ) ، ساعد ( %28.95 ) ، ران ( %24.66) و باسن (%20.36) می باشد. همچنین با ارزیابی های ارگونومی ایستگاه های کاری ، تمام ایستگاه های کاری حداقل دارای یک وظیفه ی کاری بودند که در سطح ریسک متوسط یا بالای ارگونومی بودند. همچنین میزان تاثیر ناراحتی های اسکلتی عضلانی تمامی نواحی مختلف بدن رو کار ، از نظر کارگران بالای 92٪ و هرگونه ناراحتی اسکلتی عضلانی بر کار تاثیرگذار بود ( p - value< 0٫001). بحث و نتیجه گیری: با توجه به شیوع بالای اختلالات اسکلتی عضلانی زانو، کمر و گردن در این تحقیق و دیگر تحقیق ها پیشنهاد می شود در برنامه ریزی هایارگونومی به این موارد توجه بیش تری شود. باید در نظر داشت طبق نتایح هر ناحیه از بدن کارگران که دچار ناراحتی اسکلتی عضلانی می شود حداقل 92 % و حتی بیش تر از آن نیز روی کارشان تاثیر می گذارد. این بدان معناست که ناراحتی های اسکلتی عضلانی حتی اگر با بسامد کم و میزان شدت کمی باشند تاثیر بالایی روی کار می گذارند چه برسد به اینکه این ناراحتی ها با بسامد بالا و شدت بالایی باشند. درنتیجه برای جلوگیری از کاهش بهره وری ضروری است تا میزان ناراحتی های اسکلتی عضلانی پیوسته پایش گردند. همچنین با توجه به نوع وظایف مختلف صنعت خودروسازی که از نظر ارگونومی دارای ریسک بالایی هستند، باید با یک برنامه دراز مدت ارگونومی در صدد کاهش اختلالات اسکلتی عضلانی و افزایش بهره وری باشیم. وبدین منظور آموزش های لازم اصول ارگونومی و باز طراحی ایستگاه کاری و بکارگیری ارگونومی سازمانی برای بهبود شرایط کاری پیشنهاد می گردد. در آخر به محقیق پیشنهاد می شود در یک مطالعه ی آینده نگر میزان شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی را در صنعت خودروسازی مطالعه نمایند.

کلیدواژه ها:

ناراحتی های اسکلتی عضلانی ، پرسشنامه ناراحتی های اسکلتی عضلانی کرنل ، صنعت خودروسازی