تدوین مدل بلوغ واحد حسابداری در شرکت های ایرانی

واحد حسابداری یکی از بخش­های با اهمیت سازمان است که با تهیه و ارائه­ی اطلاعات سودمند، در برنامه­ریزی و کنترل امور سازمان به مدیران آن یاری می­رساند. به دلیل تفاوت در ویژگی­ها و مشخصه­های واحدهای حسابداری سازمان­های مختلف، عملکرد این واحد در سازمان­های مختلف، متفاوت است و سطح برآورده کردن هر یک از این نیازها، یکسان نمی­باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی ابعاد و مشخصه­های واحدهای حسابداری و سطوح تکامل آن است. به این منظور از مدل استاندارد بلوغ CMMI، به عنوان چارچوبی برای شناسایی این ابعاد و سطوح تکامل آن­ها استفاده شده است. ساختار ماتریسی مدل بلوغ، دارای پیوستگی عمودی و افقی است، به این معنا که به­منظور بالغ کردن یک بعد از مدل تا سطحی مشخص، نیاز است تا سایر ابعاد نیز تا آن سطح بالغ شده باشند. هر شرکت می­تواند به تناسب نیازهای خود، سطح خاصی از بلوغ را برای واحد حسابداری­اش انتخاب نماید. جامعه­ی آماری پژوهش، شامل مدیران مالی، حسابرسان داخلی، تحلیلگران سیستم­های مالی، شرکای موسسات حسابرسی، و مدیر عامل شرکت­ها است که با روش گلوله برفی، 51 نمونه انتخاب شدند و با آن­ها مصاحبه انجام شد. سپس داده­های پژوهش با استفاده از روش تحلیل تم، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. تم­های استخراج شده، در قالب مدل بلوغ CMMI، طبقه­بندی شدند و مدل پژوهش تدوین گردید. به­منظور اعتباربخشی به مدل نیز از روش­های اجماع داده­ها، کنترل اعضا، و معیارهای مقبولیت کوربین و استراوس استفاده شده است. براساس یافته­های پژوهش، ماتریس بلوغ واحد حسابداری شامل 6 بعد: خدمات و نقش واحد حسابداری، گزارشگری، فرایندپذیری، فناوری اطلاعات، مدیریت ریسک سازمان، و منابع انسانی است که هریک از آن­ها طی 5 سطح بلوغ، تکامل می­یابند.جامعه ی آماری پژوهش، شامل مدیران مالی، حسابرسان داخلی، تحلیلگران سیستم های مالی، شرکای موسسات حسابرسی، و مدیر عامل شرکت ها است که با روش گلوله برفی، 51 نمونه انتخاب شدند و با آن ها مصاحبه انجام شد. سپس داده های پژوهش با استفاده از روش تحلیل تم، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. تم های استخراج شده، در قالب مدل بلوغ CMMI، طبقه بندی شدند و مدل پژوهش تدوین گردید. به منظور اعتباربخشی به مدل نیز از روش های اجماع داده ها، کنترل اعضا، و معیارهای مقبولیت کوربین و استراوس استفاده شده است. براساس یافته های پژوهش، ماتریس بلوغ واحد حسابداری شامل 6 بعد: خدمات و نقش واحد حسابداری، گزارشگری، فرایندپذیری، فناوری اطلاعات، مدیریت ریسک سازمان، و منابع انسانی است که هریک از آن ها طی 5 سطح بلوغ، تکامل می یابند.

کلیدواژه ها:

مدل بلوغ ، واحد حسابداری ، تحلیل تم