کاوشی در جایگاه رجالی حاتم بن اسماعیل و تاملی در روایات مسند وی از امام صادق(ع)

حاتم بن اسماعیل کوفی مدنی از جمله راویان عامی مذهب در اسناد روایات فریقین است که بسیار از امام صادق(ع) نقل روایت کرده است. علمای رجالی اهل سنت، امام صادق(ع) را از مشایخ حاتم معرفی کرده اند و رجالیان شیعه، وی را در جرگه اصحاب آن حضرت برشمرده و روایاتش را از ایشان، مسند تلقی کرده اند. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش است که جایگاه رجالی حاتم بن اسماعیل و وضعیت روایات مسند وی از امام صادق(ع) چگونه است به نظر می رسد حاتم روایاتش را بی واسطه از امام صادق(ع) نقل نکرده بلکه به صورت مرسل بوده باشد.  به رغم مضمون صحیح بسیاری از روایات حاتم، در مجعول یا محرف بودن پاره ای از آن‎ها تردیدی نیست؛ گرچه احتمال جعل و تحریف روایات از سوی حاتم منتفی است. در مجموع به نظر می رسد رویکرد بایسته آن است که در مواجهه با روایات حاتم از امام صادق(ع)، باید احتیاط کرد و روایات او را به مثابه مرسلات، تلقی نمود.

کلیدواژه ها:

امام صادق(ع) ، حاتم بن اسماعیل ، سند ، ارسال ، جعل ، تحریف