تحلیلی بر واژه و تصویر و نقش آنها در ساخت فضای شعر در غزلیات ملک الشعرا بهار

جریانات انقلاب مشروطه زبان ادبی به ویژه شعر را از سلطه دربار و تکلفات ادبی ناشی از آن رهانید و با خروج شعر و نثر از انحصار خواص، موجب رواج آن ها در میان عامه مردم شد و ادبیات برای نخستین بار آینه انعکاس دردها و رنج های مردم شد. ازاین رو شاعران محتواگرای معاصر بنا بر موضوعات سیاسی و اجتماعی، شعر خود را در سبک و فضایی خاص پیش بردند. هدف از این مقاله بررسی نقش واژه ها و تصاویر خیال در ساخت فضاهای شاعرانه در غزلیات ملک الشعرا بهار است. وی برای همگام بودن با شرایط سیاسی و اجتماعی، ایجاد انگیزه در هم وطنان خود جهت تغییر و اصلاح جامعه، زیباشناسی متن و تاثیر افزایشی در مخاطب، کارکردهای گوناگون واژه مثل: تلفیق ژانرهای مختلف و به کارگیری واژه ها در حوزه های مختلف غنایی، حماسی، دینی، ایجاد تقابل و تضاد، تناسب های معنایی، موسیقی تکرار واج ها و کلمات، کاربرد ترکیب های نو، بهره گیری از واژگان کهن فارسی و عربی و کاربرد اصطلاحات عامیانه و زبان گفتار را مورد توجه قرار داده و با آرایه هایی چون: تشبیه، استعاره، حسن تعلیل، کنایه، مجاز، مراعات النظیر، واج آرایی، تکرار، جناس، تضاد، تناقض و... توانسته است فضاهایی منسجم و متنوع را با سبک ساده خود به اقتضای موضوع در شعر خویش بگستراند و درنهایت این فضاسازی موجب تجسم عینی تجربه و افزایش نیرو در القای عاطفه و معنا در مخاطب شده است.

کلیدواژه ها:

فضاسازی ، غزل اجتماعی ، ملک الشعرا بهار ، واژگان ، تصویر شعری