ادبیات اعتراضی انتقادی و بازتاب آن در دیوان بهار

تحولات اجتماعی سهم عمده ای در شکل گیری مفاهیم ادبی هر کشوری دارد. ادبیات اعتراضی و بیان انتقادی، با نابسامانی های سیاسی اجتماعی نظام حکومتی و رفتارهای ناسنجیده عامه مردم به اوج خود می رسد. هرچند که گونه هایی از شعر و نثر انتقادی در تمامی ادوار شعر فارسی دیده می شود، اما دوره اصلی ادبیات پرخاشگرانه ایران از دوره مشروطه آغاز می شود که سخت تحت تاثیر تجدد ادبی و تغییرات سیاسی خارج از کشور بود. مقایسه اوضاع داخلی ایران با جهان پیرامونی و مشاهده تفاوت های اساسی آن دو، عصیان علیه نظام جاری را باعث شد. از نظر محتوا، برجسته ترین وجه شعر و ادبیات این دوره، تجلی انتقادات اجتماعی در سطحی گسترده است. عدالت خواهی، استبداد ستیزی، تساوی حقوق، آزادی خواهی، قانونگرایی، حقوق کارگران؛ مهم ترین و عمده ترین فریادهای عصیان گرانه ای بودند که ادبای عصر مشروطه سر می دادند. ملک‎الشعرا بهار به عنوان یکی از برجسته ترین شاعران این دوره، اعتراض خود را نسبت به کاستی های سیاسی اجتماعی نشان داده است. وی در مرحله دوم از حیات ادبی و اجتماعی خود، آگاهی بخشی را رسالت خود دانسته و تنویر افکار عمومی را در لباس شعر اعتراضی، سر لوحه کار خود قرارداده است.

کلیدواژه ها:

ادبیات فارسی ، شعر مشروطه ، شعر اعتراضی انتقادی ، ملک‎الشعرا بهار