بررسی و نقد دو مانع دگرگرایی خدا در فلسفه صدرایی

خودگرایی اخلاقی غالبا در قلمرو انسانی و ذیل نظریه اخلاقی غایت محور مطرح می­شود. اما پرسش­ها و مولفه­های آن در ساحت ربوبی قابل رصد است. به باور نگارنده، در فلسفه ملاصدرا دو شاهد و قرینه بر خودگرایی خدا وجود دارد که در واقع دو مانع دگرگرایی خداست: این دو مانع عبارتند از: عدم التفات عالی به سافل و بازگشت هر غایت فعلی به فاعل . این شواهد با مفهوم صدرایی عنایت الهی در تضاد است. پرسش پایه این جستار عبارت است از: چگونه می­توان شواهد خودگرایی را با نظریه عنایت الهی و التفات اصیل خدا به دیگری سازگار دانست دستاورد این پژوهش به این قرار است: در پژوهش حاضر، این دو شاهد به عنوان مانع دگرگرایی خدا مورد نقد قرار گرفته­اند و نشان داده شد که خدا نه خودگرا که وجودی دگرگراست و چون خدا کامل­ترین وجود و کامل­ترین کمال است کامل­ترین دگرگراست و بیشترین خیر و منفعت را برای همه محقق می­کند و چون غنی مطلق است، بدون هیچ گونه چشمداشتی بیشترین خیر را برای دیگران تامین می­کند. این نتایج حاصل تحلیل مفاهیمی چون غایت ، التفات ، خودگرایی ، قاعده بسیط الحقیقه کل الاشیاء و تحلیل وجودی اصل علیت است. گفتنی است: این پژوهش مسبوق به پیشینه­ای نیست.

کلیدواژه ها:

خدا ، خودگرایی ، دگرگرایی ، قاعده بسیط الحقیقه کل الاشیاء ، غایت ، ملاصدرا