راه های مهار و تربیت قوه خیال بر مبنای حکمت اسلامی

قوه خیال در نزد حکمای مسلمان جایگاهی ویژه دارد و در تمام عرصه های زندگی بشری - به ویژه در کسب کمالات انسانی - نقشی جدی ایفا می کند؛ در عین  حال، اصلاح و نگه داشت حد این قوه، نیازمند مراقبت های فراوانی است. حکمای مسلمان با شناختی دقیق از این قوه و طبیعتش، بر مبنای همان مباحث حکمی، روش هایی را برای حفظ و تربیت این قوه - در راستای تکامل انسانی - بیان  کرده و برشمرده اند؛ هرچند باب مستقلی را به این بحث اختصاص نداده اند. این مقاله کوشیده تا این راه ها را که در منابع گوناگون تنها به اشاره آمده اند، جمع و تبیین کند. مشغول داشتن قوه خیال به حواس ظاهری، قرار دادن این قوه در تحت فرمان قوه عاقله، برنامه هایی چون مراقبت، تمرکز و توحد و کسب فضائل اخلاقی ای چون صداقت، نیز اعتدال بخشیدن به مزاج و عمل به برخی اذکار همچون تلاوت فراوان آیات سخره، از جمله راه های پیشنهادی حکما برای مهار و تربیت قوه خیال است که در این مقاله بدان ها پرداخته شده است.

کلیدواژه ها:

نفس ، قوه خیال ، مهار ، تربیت ، حکمت اسلامی