تحلیل روند تولید فضای شهری برآمده از اقتصاد رانتی ایران با تکیه بر آراء هانری لوفور

دیری است که پیدایش مدرنیته و ظهور برنامه ریزی مدرن سبب تحولات ساختاری در تولید و استفاده فضا شده است. تاثیر اقتصاد رانتی در شکل گیری فضای شهرها از یک سو و ظهور مدرنیته و برنامه ریزی مدرن از سوی دیگر در استحاله شهرها و تولید فضای مدرن شهری نقش مهمی را ایفا می کنند. در چنین کنش دوسویه ای است که دیالکتیک سه گانه فضایی که لوفور ار آن سخن می گوید نمودار می شود. لوفور معتقد است تولید فضا، در ماهوم و در واقعیت، در قرن اخیر به دلیل انفجار شهرها، شهری شدن کلی جامعه، معضلات مربوط به ساماندهی های فضامند در شهرهای مدرن، ظاهر شد است. تصاحب رانت نفتی توسط دولت، ابتکار عمل وسیعی برای مداخله در ساختارهای جغرافیای به طور اعم و ساختارهای شهریبه طور اخص در اختیار دولت قرار داد و آن را قادر ساخته با اهداف و روش های متفاوت در سازماندهی ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و فضایی شهرها و در نتیجه پیدایش الگوی رانتی شهر معاصر ایران و تولید فضای برآمد از اقتصاد رانتی نقش عمد ای ایفا نماید. تحقیق حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی به بررسی روند تحولات فضا در کشور ایران متاثر از اقتصاد رانتی می پردازد و در نهایت به این جمع بندی می رسد که اثرات اقتصاد رانتی در ایران در کنار اثرات کلان در گستره سرزمین ا ز جمله انزوای اقتصادی و محرومیت اجتماعی و سیاسی بخش کشاور ی و نابرابری های فضایی و یستی میان عرصه های شهری و روستایی، در الگوی رشد شهری و ساختارهای درونی شهر معاصر نیز بازتاب ها و عوارض زیادی به همراه داشته است. در نتیجه کنش های فضایی غلطی ایجاد شد که در پی اتخاذ سیاست های نابجا و حلقه های جدیدی از وابستگی اجتماعی و اقتصادی میان منابع رانت و اقتصاد رانتی با شهر و شهرنشینی به ویژه در شهرهای کوچک و متوسط کشور نمود فضایی یافته اند، که عوارض و بازتاب های مثبت و منفی آن یکی از چالش های اصلی نظام شهری کشور در حال و آینده است.

کلیدواژه ها:

فضا ، مدرنیته ، لوفور ، اقتصاد رانتی ، کنش های فضایی