بررسی غلظت کروم و مس در گرد و غبار اتمسفری شهرهای شمالی استان سیستان و بلوچستان

مقدمه و هدف: مطالعه فلزات سنگین به دلیل غلظت های بالای عناصر سنگین در مناطق آلوده و مضرات آن برای سلامتی انسان اهمیت دارد. این عناصر میتوانند به راحتی از طریق گرد و غبار یا تماس مستقیم بر سلامت انسان اثر گذار باشند (Sun et al., 2010). اتمسفر شهرهای شمالی استان سیستان و بلوچستان تحت تاثیر وزش بادهای 120 روزه شاهد طوفان های زیادی است، براین اساس این مطالعه با هدف بررسی غلظت فلزات سنگین کروم و مس در این مناطق انجام شد. مواد و روشها: تعداد 29 تله رسوبگیر در ساختمان های یک طبقه در شهرهای استان سیستان و بلوچستان (زاهدان، زابل، زهک، هامون، هیرمند، نیمروز) به منظور تهیه نمونه گرد و غباری اتمسفری نصب و از خرداد تا مهرماه 1395 (در زمان وزش بادهای 120 روزه) به صورت ماهانه جمع آوری نمونه های گرد و غبار صورت گرفت. برای تعیین غلظت کل غلظت منگنز و روی در نمونه های گرد و غبار از دستگاه طیف سنج پلاسما جفت شده القایی (ICP) استفاده شد. نتایج: در این پژوهش غلظت کروم در نمونه های مورد مطالعه بین 269/0 تا 857/0 میلیگرم بر کیلوگرم بود. حداکثر غلظت این عنصر در نمونه های ریزگرد شهرستان زهک و حداقل مقدار این عنصر در شهرستان زابل مشاهده شد. بر اساس غلظت میانگین کروم در کل منطقه مورد مطالعه (5/0 میلیگرم بر کیلوگرم)، غلظت این عنصر نسبت به میانگین خاک های جهانی (5/59 میلیگرم بر کیلوگرم) و ترکیب پوسته بالایی (100 میلیگرم بر کیلوگرم) پایین تر بوده به نظر میرسد نقش کمتری در بروز مشکلات تنفسی نظیر آسم، سرفه و تنگی نفس (Cao et al., 2005) در ساکنین این مناطق دارد. غلظت مس در نمونههای گرد و غبار مورد مطالعه بین 5/39 تا 5/65 میلیگرم بر کیلوگرم متغیر بود. حداکثر غلظت این عنصر در نمونه ها شهرستان زابل و حداقل مقدار این عنصر در گرد و غبار شهرستان هیرمند مشاهده شد. بر اساس غلظت میانگین مس در کل منطقه مورد مطالعه (5/49 میلیگرم بر کیلوگرم)، غلظت این عنصر نسبت به میانگین غلظت آن در ترکیب خاک های جهانی ( 38 میلیگرم بر کیلوگرم) و نسبت به ترکیب پوسته بالایی (25 میلیگرم بر کیلوگرم) بالاتر است. بنابراین میتوان سبب ایجاد مشکلات جدی نظیر اختلال عملکرد طبیعی اندام های داخلی و یا عامل کمکی برای ایجاد بیماریهای دیگر (Nriagu, 1988) برای سلامت ساکنین منطقه شود.خلاصه: در این مطالعه غلظت عناصر کروم و مس همراه با گرد و غبار اتمسفری در شهرهای شمالی استان سیستان و بلوچستان مطالعه شد که نتایج نشان داد غلطت کروم در این مناطق به لحاظ سلامت انسان نگران کننده نبوده ولی غلظت روی به علت بیشتر بود از حد متوسط خاکهای جهان و پوسته بالایی زمین می تواند برای سلامت ساکنین منطقه مشکل ساز باشد.

کلیدواژه ها:

ریزگرد ، فلزات سنگین ، سلامت انسان ، شرق ایران