محکومیت کیفری موثر از منظر جرم شناسی

محکومیت کیفری موثر، محکومیتی کیفری است که به طور خودکار و بدون نیاز به درج در حکم دادگاه شخص را از حقوق اجتماعی برای مدتی محروم می کند. به این ترتیب شخص در طول این مدت دارای سوء پیشینه تلقی شده و پس از مدتی، سوء پیشینه، قانونا رفع اثر می گردد. طبق ماده بیست و پنج قانون مجازات اسلامی محکومیت قطعی کیفری در جرایم عمدی، پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان، در مدت زمان مقرر در این ماده محکوم را از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی محروم می کند و موارد محرومیت از حقوق اجتماعی هم در ماده 26 ذکر شده است. از نظر مقنن و سیاست گذاران جنایی، محکومیت به برخی از جرایم به دلیل خطرناکی مرتکبین آنها، موثر قلمداد می شود، به طوری که علاوه بر تحمیل مجازات اصلی، بزهکاران را از برخی از حقوق اجتماعی و مدنی هم محروم می کند. همچنین در صورت تکرار جرم ، مجازات مشدد را بر او تحمیل می کند و گاهی نیز موجب محرومیت مجرم از تدابیر ارفاقی مانند تعلیق اجرای مجازات و آزادی مشروط می شود .در واقع مقنن در برابر این دسته از افراد اقدام به طراحی یک نوع مدیریت در مقابل خطر کرده است تا بدین ترتیب اجتماع را در مقابل گروه خاصی از بزهکاران ایمن کند. آثار ناشی از محکومیت های کیفری موثر که با هدف صیانت از جامعه و اصلاح و درمان بزهکاران اعمال می گردد، از سوی جرم شناسان مورد انتقاد قرار گرفته است و پیشنهاداتی برای تاثیر گذاری آنها در زمینه اصلاح بزهکاران ارایه شده است. اثرات ناشی از محکومیت های موثر، با هدف صیانت از جامعه در برابر مجرمین خطرناک و ممانعت از ورود آنها به مواضع حساس اجتماعی صورت می گیرد، اما تداوم آن موجب می شود که اثرات مزبور جنبه اصلاحی و بازدارندگی خود را از دست داده و فرصت ها و موقعیت های لازم جهت حضور فعال و موثر بزهکاران را، در عرصه اجتماعی سلب و برای همیشه آنها را به عنوان مجرمین خطرناک به جامعه معرفی کند و مجرم خود را در مقابل جامعه و بر چسب همیشگی مجرم ببیند، در حالی که اگر عواقب ناشی از محکومیت های موثر به موقع پایان یابد، کارساز و مفید خواهد بود و مجرم خود را برای همیشه، مجرم تلقی نمی کند.

کلیدواژه ها:

حقوق اجتماعی ، مجازات تبعی ، برچسب زنی ، تکرار جرم